Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1929, Blaðsíða 126

316
Bækur 1928.
IÐUNN
hann hafi gert það að þessu sinni, er ýmislegt sem bendir á og
Iesandinn hnýfur um. T. d. slítur hann á tveim slöðum söguþráð-
inn með því að fara að segja æfintýr — „Upp tröllshæl" og frá-
frásögnin um uppruna Hrúts Herjúlfssonar borgarstjóra — æfintýr,
sem að vísu eru ekki sögunni með öllu óviðkomandi, en að minsta
kosti illa feld inn í söguheildina.
Undir lestri þessarar bókar hvarflar Iesandanum hvað eftir
annað í hug: Þetta er ekki skáldskapur. En samt sem áður situr
hann að loknum lestri með hrærðum hug og þakklætistilfinning til
höf., sem dró upp þessa átakanlegu mannlífsmYnd. Og þá vaknar
spurningin: Hefir ekki höf. náð marki sínu, þrátt fyrir alt — og
sigrað? Kannske er bók hans skáldskapur — hvað sem gagn-
rýnin segir. —
Fyrra hluta „Gamallar sögu“ Kristfnar Sigfúsdóttur hefir áður
verið getið í Iðunni. Sá hlutinn var að vísu fremur bragðdaufur, en
þó ekki illa sagður. Endar hann á því, að Helgi — annar bræðr-
anna á Hnjúki — flyzt burtu þaðan með heitmey sinni, er hann
hefir tekið frá bróður sínum, en út af því vex hatur milli bræðr-
anna. Eru þau Helgi nú hálfgerðir útlagar. Óvild fylgir þeim frá
heimilinu á Hnjúki og andúð sveitarinnar fyrir tiltæki þeirra.
Þarna beið skáldsins gott efni: að lýsa afdrifum þess hjónabands,
er þann veg var til stofnað. Höf. verður þú furðu lítið úr þessu
efni — eða réttara sagt: það verður að aukaatriöi í sögunni.
Sættir bræðranna og eindrægni fjölskyldunnar er markið, sem
stefnt er að. En sinnaskiftin eru lítt rökstudd sálfræðilega. í stað
þess grípur höf. til slysfarar, dauðsfalls og náttúru-umbrota til þess
að ná marki sínu. Verður það að teljast óyndisúrræði. Og
lokum er gerð hálf-smeðjuleg sætsúpa úr öllu saman, og höf.
skilur við persónur sínar með þeim hætti, að ekki verður annað
séð en að hún ætlist til, að lesandinn taki þær í helgra manna
tölu. Hafi því fyrri hluti Gamallar sögu alið vonir um gott og
áhrifamikið skáldrit, gerir síðari hlutinn þær vonir að engu.
Kristínu Sigfúsdóttur hefir áreiðanlega verið hossað of hátt sem
rilhöfundi. Það liggur við að segja mætti, að hún hafi verið eyði-
lögð með oflofi. Hún er gædd mikilli ritleikni, lalsverðri frásagn-
argáfu og ofurlitlum skáldneista. En hún hefir teygt sig of hátl-
Hún vill jafnvel vera meira en skáld; hún vill einnig vera spá'
maður og boðberi grundvallar-sanninda lífsins. Það hlutverk er
henni að vonum ofvaxið.