Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1934, Blaðsíða 30
24
Framvindan og sagan.
IÐIINN
baráttan milli auðugra og fátækra réði, þegar til lengd-
ar léti, öllum öðrum einkennum mannlegs lífs —- í trú-
málum, siðferðislegum efnum, heimspeki, vísindum,.
bókmentum og listum. „I heildarafstöðu framleiðslunn-
ar er fólgið hið hagfræðislega ris þjóðfélagsins, á því
hvílir smíði laga og stjórnmála, og þessu samsvarandi
eru ákveðin form félagslegrar vitundar."
Marx skiftir ekki sögunni í fornöld, miðaldir og nú~
tíma, heldur er í hans augum mest vert um breyting-
arnar, sem felast í vinnuaðferðum mannanna — aldir
veiðimanna og hjarðmanna, landhúnaðar- og handiðn-
armannatími og öld stóriðnaðar og véla. Orslita-atburðir
sögunnar eru ekki pólitískir, heldur hagfræðilegir; ekkL
orustan við Maraþon né stjórnarbyltingin franska, held-
ur búnaðarbyltingin, er menn taka að rækta jörð í
stað þess að veiða dýr, og iðnaðarbyltingin, er verk-
smiðjur útrýma heimilisiðnaði.
í þessu felst ekki eingöngu það, að aðferðir auðsöfn-
unar breytist, heldur er á þessum brautum að leita aði
orsökunum fyrir því, að ríki hefjast og falla. Stjórn-
málaástæður og siðferðisástand er auka-atri'ði í þessu
sambandi; óhóf, spilling og siðfágun eru ekki orsakir,
heldur afleiðingar. Landfræðis-skýrendur hafa rétt fyrir
sér að því leyti — og því einu — að jarðvegurinn er
grundvallaratriði: er jörðin hentug til ræktunar, til
veiða eða hjarðmensku, eru í henni fólgnir málmar eða
annar auður? Egyptaland auðgaðist af járni, BretlancL
hið forna af tini og Bretland nútímans af járni og kol-
um. Silfurnámur Aþenuborgar brugðust, og við það
veiklaðist veldi liennar, en gullið í Makedóníu styrkti
Filuppus og Alexander mikla. Róm barðist við Kartagó
um silfurnámur á Spáni og hnignaði, er jarðvegurinn
brást til landbúnaðar. Marx mundi hafa tekið undir með