Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1934, Blaðsíða 115

IÐUNN
Bækur.
273
rammtvinnuðu íslenzku dróttkvæðu visu og ferhenduna i
sléttuböndum.
Bókin er annars alt of efnismikil til þess, að hægt sé að
rökræða hvern þátt hennar í stuttum ritdómi. Hún ræðir um
uppruna íslendinga, landnámsmenn, stjórnarskipun, lífsskoðun
og trú, huliðsheima (o: það, sem sumir nnindu kalla hjátrú,
aðrir dularfull fyrirbrigði), íslenzkuna, sögurnar, kveðskap,
listir og íþróttir, landið, dýrin, mannlýsingar og þjóðariýs-
ingar (eftir innlenda og útlenda menn), auk tveggja kapitula
að lokum, þar sem niðurstöðurnar eru dregnar saman og
ræddar, en heimildaskrá upp á sjö lilaðsiður rekur lestina.
Af þessum kapitulum er, ef til vill, sérstaklega ástæða til að
benda á þrjá kafla um isleitzkuna, af því að þeir sýna oss
stjórnarmið og aðferðir einhvers hins orðhagasta málhreinsun-
armanns, sem nú ritar islenzkl mál; kaflann um landió, — sem
raunar er að eins útdráttur úr hinni lengri ritgerð höfundar
um »land og þjóð«, en sú ritgerð er einstæð i islenskum bók-
inentum; og loks kaflann um mannlýsingar, þar sem höfund-
ur gerir hina fyrstu tilraun til að vinna þjóðarlýsingu úr hin-
um mikla grúa manrilýsinga, sem skrifaðar hafa verið. Það
má kannske segja um þetta, að andi þjóðarinnar verði seint
fundinn með samlagningu, og fúsari værum vér að lita hann
í kristallskúlum skálda og töframanna vorra, en varla mun
önnur leið skynsamlegri til að handsama hann en sú, er höf-
undur velur. En jió að niðurstöðurnar þyki nokkuð óskýrar*
þá er það trauðlega með göllum teljandi; veröldin er völund-
arhús, hvar sem á iana er litið.
Auðvitað má g< a ráð fyrir jiví, að ýmsir sakni hins og
annars i þessari b k, enda hefir höfundur sjálfur fundið það,
þar sem hann kailar þessa miklu bók að eins »drög«. Ég hefi
t. d. hvergi orðið jmss var, að hann liafi gert grein fyrir þeim
þætti i skaplyndi Íslendinga, sem birtist í lundarfari og ritum
manna eins og Konráðs Gíslasonar (jafnvel Jónasar Hallgrims-
sonar), Benedikts Gröndals, Þórbergs Þórðarsonar og Halldórs
K. Laxness. Eða dregur hann nokluirs staðar fram i dagsljósið
hennihneigð íslendii ga, sem liann lýsti svo vel i doktorsritgerð
sinni? En vera má, að mér hafi sést yfir jiessi atriði.
Að öllu samanlögðu er bókin merkisrit, og hefir höfundur
með henni reist sér sæmilegan minnisvarða á sextugasta
áfangahjallanum. Stefún Einarsson.
I('mnn XVIII 18