Kirkjuritið - 01.06.1935, Blaðsíða 24

242
Jakob Jónsson:
Kirkjuritift.
fjarlægra landa? Eitt af því, sem mér liefir orðið ljósara og
áþreifanlegra við vesturför mína, er einmitt þetta atriði. Hér í
álfu býr að sögn meira en fjórði partur allra íslendinga (ef til
vill meira). Þeir hafa unnið sér álit og hylli meðal annarra
landsmanna. Það er liaft á orði, hve sjaldan þeir vinni til fang-
elsisvistar, live dugandi þeir séu við skólanám, og sumir þeirra
hafa komist í háar trúnaðarstöður. En þetta hefir ekki orðið án
liarðrar baráttu, því að uppliaflega var „landinn" ekki i alt of
miklum metum hafður, áður en hann sýndi, hvað i honum bjó.
Jafnframt því, sem hin eldri kynslóð þurfti að berjast við ytri
örðugleika í lítt numdu landi, varð hún að liefja upp merki þjóð-
ernis síns og gera annaðhvort — að láta troða það ofan í skit-
inn eða hefja það til sigurs, hvað sem það kostaði. Nokkrir skár-
ust úr leik, eins og alstaðar gengur og gerist. En aðrir stóðust
eldraunina og það er þeim að þakka, sem unnist hefir. Undir-
staðan í öllu þvi starfi, sem unnið liefir verið til eflingar íslenzku
þjóðerni i Ameríku, er þessi hugsun: Þú þarft ekki að skamm-
ast þín fyrir að vera íslendingur. Þvert á móti er þér óhætt að
meta það mikils og bera höfuð þitt liátt, hverjum sem þú mætir
á erlendum stöðum. Þetta reyndu hinir eldri að innræta æskunni
og reyna enn; þeir héldu á lofti hverju j)ví, sem vel var gert á
íslandi og bentu hörnum sínum á það lil fyrirmyndar. Eitt af
því, sem góðir íslendingar hér hafa gert sér far um, er það að
láta sem minst berast út af því, sem orðið gat þjóðstofninum
til minkunnar á einhvern hátt. Auðvitað er hér sem annars staðar
misjafn sauður í mörgu fé, en mér koma Vestur-íslendingar
þannig fyrir sjónir, að þeir hafi vaxið og orðið meiri menn fyrir
þá sök, að þeir reyndu að festa augun á því, sem var til hins
betra, i arfi og eiginleikum þjóðar sinnar. Með þeim hætti varð-
veittu þeir með sér virðinguna fyrir því, sem íslenzkt er.
Eins og gefur að skilja, er mikið undir því komið, hvort það,
sem að heiman berst, verður til þess að styrkja þessa viðleitni
íslendingsins i útlegðinni — hvort það eykur virðingu fyrir ís-
lenzkri þjóð og íslenzkri menningu. Þó er þetta ekki jafn-auð-
skilið þeim, sem ávalt hafa setið heima og vita ekki, hvað það
or að heyja stríð fyrir virðingu og heiðri þjóðar sinnar. Þeir skilja
þvi ekki, hvílík hrifning getur fylgt þvi að lesa litla fréttaklausu
í dagblöðunum frá Reykjavík, ef hún flytur boðskap um menn-
ingarstarf eða framfarir á hvaða sviði sem er. Sama er að segja
um velritaða grein, sögu eða kvæði. A hinn bóginn er líka erfitt
fyrir þann, sem ekki reynir sjálfur, að skilja, hve sárt getur
sviðið undan öllu því, sem her vott ómenningar af einhverju tagi,
þvi að alt slíkt kemur eins og löðrungur framan í þann, sem i