Kirkjuritið - 01.06.1935, Blaðsíða 30

248
Benjamin Kristjánsson:
KirkjuritiS.
ég geti lært nokkuð af þér'? L't frá ölluni skynsamlegum rökum
væri sjálfsagt að álykta, a8 vitrari maðurinn liefði hina réttari
skoðun.
Þú gætir þess, kunningi, að þetta eru aðeins ályktanir, sem ég
dreg af þeim rökum, er þú leggur á borðið i þinu eigin bréfi.
Ég hefi aldrei verið sá sjálfbyrgingur að ætla, að mér gæti ekki
skeikað. Og enda þótt ég hafi ávalt reynt að vera það „radikal"
í hugsunum, að segja það lireint og hiklaust, sem ég álít réttast,
þá blygðast ég mín heldur ekkert fyrir það, þó að skoðanir minar
hafi ef til vill eitthvað breyzt eða þroskast frá skólaárunum,
þegar ég var að byrja á því að reyna að brjóta málefni þessi
lil mergjar. Ef vitsmununum hefir ekki hrakað, þá væri þetta
ekki nema eðlileg þróun. Hvernig ættum við að hafa gjörhugsað
alt þegar í byrjun? í trúarefnum kemur lífsreynslan einnig til
greina, hin margþætta snerting, sem vér komumst í við maniilegar
sálir, eftir þvi sem árin liða yfir oss. Guðfræði min er þó minna
breytt en þú munt ætla, og þar sem þú reynir að sýna fram á
andstæðu, er aðallega um að ræða misskilning frá þinni hendi.
Hin gæsalappaða „trú“, sem ég deildi á i Ganglera grein minni,
var „trúin“ = trúarofstæki, eins og ég skýrgrcindi hugtakið i
upphafi gi einarinnar. Það er ekki óeðlilegt, að þetta hafi ef til
vill ruglað suma þá, sem ekki hafa málfræðilega eða guðfræðilega
mentun til að vita, að á íslenzka tungu skortir oss orð til að
gera greinarmun á ýmsuin blæbrigðum trúarlífsins. Orðið trú er
þessvegna notað yfir eins ólík hugtök og þau, sem felast t. d. í
útlenda orðinu „religion“ og þeirri dogmatisku trú, sem er í eðli
sínu aðeins ofstækisfull samsinning eða fastheldni við einhverjar
kennisetningar. Þetta hefðir þú sem guðfræðilega mentaður maður
átt að skilja, þótt þú látist ekki gera það, eða gerir það ef til
vill ekki. En ég hefi skýrt þetta betur í annari grein og fer þvi
ekki lengra út í það hér. Það sem ég vildi þá segja við þig hreint
og hiklaust er þetta:
Þú, sem ég gerði mér vonir um, að gæti orðið óháður hug-
sjónamaður og dómskygn sannleiksleitandi, ert nú hrapaður ofan
i flokk ofsatrúarmannanna. Þú ert orðinn hinni dogmatisku „trú“
að bráð, sem ég barðist á móti í Ganglera. Það skiftir engu, þó
að sú „trú“ sé í þessu tilfelli guðlaus. Hún er jafn „dogmatiskur
rétttrúnaður" fyrir þvi, jafn grimm og ofstækisfull. Eða mundir
þú nú ekki, alveg eins og Abraham ætlaði að slátra ísak Guði til
dýrðar — mundir þú ekki vera reiðubúinn að fórna syni þínum
fyrir málefni kommúnismans, ef þér væri skipað það og ef þú
kæmir því við? Hugsaðu um þetta. Þið, sem ekki gerið flugu
mein hversdagslega og eruð livorki verri eða betri en menn