Andvari - 01.01.1908, Blaðsíða 98
92
Pegnskylduvinna.
það eitt hið mesta nauðsynjamál. Eg hefi einnig
treyst því, að þjóðin myndi, fyr eða síðar vilja ræða
það með áhuga og velvild. Þótt eg hafi áður bent
á ýms atriði og vilji enn leitast við það, er langt frá
að eg búist við að finna liin heppilegustu ráð.
Síður en svo. Einungis er það gert til að skýra liug-
takið um þegnskylduvinnuna og lil að hreyfa málinu
enn á ný. En eg treysti því, að þjóðarviljinn, þjóðar-
hyggindin og reynzlan finni bráðlega það fyrirkomu-
lag, sem farsælast er.
Lang æskilegast væri, að þegnskylduv. væri leyst
af hendi með frjálsum vilja, en eigi eftir lagaboði.
En óttast má, að einkum yrðu það hinir efnilegri
ungra manna, er tækju þátt í henni, en að þeir
drægju sig í hlé, er mest þörfnuðust hennar. Sjálfsagt
er þó að byrja þannig, á meðan næga kenslukrafta
vantar til að stýra þegnskylduvinnunni, svo að vel
sé, og á meðan verið er að leita eftir hinu liagkvæm-
asta fyrirkomulagi. í sambandi við þetta detta mér
í hug ummæli L. O. G. Amundsens konsúls í Noregi.
Eg hitti hann snemma á árinu 1904. Hann hafði
mjög mikinn áhuga á málefnum íslands og spurði
mig margs þaðan. En það var um hann sem svo
marga erlenda menn, að liann áleit skógræktina eitt
hið þýðingarmesta atriði fyrir ísland. Eg taldi mörg
tormerki á því, að koma henni í framkvæmd, og að
annað kallaði bráðar að, þótt skógræktinni mætti
eigi gleyma. Eg sagði honum þá l'rá tillögunni um
þegnskylduvinnuna, er hefði komið fram á síðasta
Alþingi, og skýrði fyrir honum hugtak hennar. Eftir
nokkra umhugsun sagði konsúllinn: »TiIlagan liefir
þann galla að liún talar um skyldu í staðinn fyrir
að menn leysi vinnuna af hendi með frjálsum vilja.
En kæmist það í framkvæmd, álít eg að þetta sé ein
af þeim fegurstu og beztn hugsjónum, er hafa komið
fram á nokkurrar þjóðar þingi«. Eg sagði að ef