Kirkjuritið - 01.01.1949, Side 61

UM KTRKJUAGANN
59
leystur síðan í Þingvallakirkju, í návist alþingismanna 9.
sd- e. tr. 1732.
Um líkt leyti var uppi annar maður, Filippus Jónsson,
sem ætlaði að feta í fótspor Fræða-Gísla, en konungur
bauð þá, að hann skyldi fara á Brimarhólm, og snerist
honum þá hugur.
Nú standa því sakir svo, að hinni meiri bannfæringu
er ekki hægt að beita á landi hér skvt. lögum.
Þetta er líklega eina dæmið, sem til er í kirkjusögu vorri,
Um excommunicatio major, anathema, í lúterskum sið.
Samt sést af Alþingisbókunum, að kennimenn hafa haft
há staðreynd ríka í huga, að möguleiki væri til að beita
Því, en erfitt er nema eftir mikillli og nákvæmri rannsókn
að ákveða, hvort orðin að bannfæra og bannfæring eigi
VJÖ anathema, hið meira bann, eða þá við excommunicatio
mmor, útafsetningu sakramentisins. En hins vegar kemur
það berlega í Ijós, að enginn falli í bann af sjálfum verkn-
aðinum eins og fyrir kom í kaþólskum sið. Því séra Einar
Gvendsson á Reykhólum hafði bannfært sóknarmenn sína
eftir hinni gömlu kaþólsku skoðun fyrir mótþróa við sig,
en var kærður og dreginn fyrir synódus. Lyktaði svo málum
hans, að hann var sviftur hempunni 1635. Þessi skilningur,
að varlega yrði að beita bannfæringunni, hvort heldur
hinni meiri eða minni, kemur glögglega fram í Kýrauga-
staðasamþykkt Odds biskups, 19. maí 1592, þar sem
segir: Að því kristilega bemni sé framfylgt héðan af við
alla harðsvíraða og iðrunarlausa, þó svo, að bannið sé
ekki á lagt utan með ráði prófastsins og annara prestanna.
Nú er því ekki lengur hægt að setja menn út af kirkj-
unni, og er það að sumu leyti gott, því kirkjuaginn er
andlegt vopn, sem beita verður með miskunn og nærgætni.
Nú stendur aðeins eftir excommunicatio minor, útafsetn-
ing sakramentisins. En ólíklegt þykir mér, að þeirri refs-
ingu hafi verið beitt hér nýlega. Enda má gera ráð fyrir,
að flestir prestar, ef ekki allir, hverrar skoðunar, sem