Kirkjuritið - 01.01.1949, Side 79

KRISTSMYNDIN í JÓLAHEFTINU 77
ósýnilegrar veru, og þá tók hún til og málaði. Þannig liðu 40
ár. Árið 1896 var myndin loks fullgerð, og menn féllu í stafi
yfir fegurð hennar, einkum þeir, sem bæði voru dómbærir um
háa list og þekktu jafnframt hina furðulegu sögu myndarinnar.
Og spádómur dularraddarinnar rættist, því að skömmu eftir
að myndin var fullgerð, andaðist Berta Valerius hljóðlega í
svefni.
Frummyndin er geysilega stór, 10 fet á hæð og 6 fet á
breidd, og hún er talandi tákn þess, að fleira er það á himni og
íörð en vantrú og efnishyggju dreymir um.
í sögu sálrænnar reynslu mannanna er þessi mynd ekki ein-
stætt fyrirbrigði. Talsverður fjöldi málverka er til, sem ólærðir
menn í málaralistinni hafa málað undir andaleiðsögn.
Frægastur hefir orðið fyrir slíkar myndir málaramiðillinn
bollenzki Mansveld. Síðast, er ég vissi til hans, var hann enn
á lífi á jörðunni. Hann var iðnaðarmaður og hafði enga tilraun
gert til að teikna eða mála fyrr en hann var 46 ára, og enga til-
sögn hlotið í þeim efnum. Honum kom ekkert slíkt til hugar
fyrr en á miðilsfundi, sem hann var staddur á. Þar talaði til
hans rödd, sem kvaðst vera hinn frægi hollenzki landslags-
málari, Jakob Maris, sem andazt hafði árið 1899. Hann bað
Mansveld um að mega nota handlegg hans til að mála, og eftir
fáar tilraunir málaði Mansveld myndir, sem strangir gagnrýn-
endur töldu ógerlegt að greina frá myndunum, sem Maris hafði
málað í lifanda lífi, og þessar myndir báru hina sérkennilegu
eiginhandaráletrun hins látna meistara.
Síðar málaði Mansveld myndir, sem hann fullyrti, að nýlega
látnir meistarar hefðu málað með hendi sinni, og hver einstök
mynd þessa manns, sem var gersamlega kunnáttulaus í málara-
listinni, bar skýr einkenni þess meistara, sem Mansveld kvað
stjórna hendi sinni hverju sinni. Listfræðingurinn dr. Kröner í
Berlín kom og skoðaði stóra sýningu, sem haldin var á þessum
furðulegu málverkum Mansvelds. Hann rannsakaði listaverkin
nákvæmlega og fullyrti, að engum, sem nokkurt skyn bæri á
málaralist, gæti komið til hugar, að öll þessi málverk væru
máluð af einum og sama manninum, heldur væru þau gerð af
a- m. k. 20 meisturum, sem ólíkir væru hver öðrum um tækni,
skaplyndi, viðfangsefni og lærdóm. Hann kvað verkin flest
bera vott þroskaðrar listgáfu, og mikinn hluta þeirra taldi