Kirkjuritið - 01.06.1963, Blaðsíða 8

KIRKJURITIÐ
246
leyfi ég mér að lýsa því yfir, að ég set allt mitt traust á skyn-
samlega hugsun. Ég vil vekja athygli þessarar kynslóðar á
því, að hún má ekki hahla, að liún sé laus allra mála við
skynsemisstefnuna, vegna þess, að liún varð að þoka fyrir
rómantíkinni á sínum tíma og síðar fyrir þeirri tæknistjórn
(Real-politik) sem nú er að ná bæði töglum og liögldum jafnt
á liinu andlega sein efnislega sviði. Þegar þjóðirnar liafa feng-
ið að kenna á heimsku þeirri, sem þessi allslierjar tæknistjórn
steypir þeim í og hafa fyrir vikið ratað í meiri og nieiri eynul
bæði andlega og efnislega, þá munu þær komast að raun uni
það að lokum, að ekkert er annað fyrir liendi en fela sig á
vald nýrri skynsemisstefnu, djúpúðgari og áhrifameiri en sú
fyrri var, og leita þar björgunar.
Að byggja út frjálsari hugsun er sama sem að lýsa yfir and-
legu gjaldþroti. Þegar sú sannfæring er liorfin að menn geti
komizt til þekkingar á sannleikanum með frjálsari liugsun,
þá lieldur efagirnin innreið sína. Og þeir, sem að því vinna,
að gera þessa kynslóð efandi um allt, gera það í þeirri von,
að þegar menn liafi gefið upp alla von um að geta sjálfir
leitað sannleikans, þá muni liún gleypa við því sem sannleika,
sem yfirvöldunum og áróðrinum þóknast að pranga út í liana.
En slíkir útreikningar fá ekki staðizt. Enginn, sem dregur
lokur frá liurðum, svo að vonlaus efinn flæði yfir löndin,
mun reynast fær um að lialda honum í skefjum úr því. Fáir
einir þeirra, sem þrekið missa til þess að reyna sjálfir að
leita sannleikans á vegum frjálsrar liugsunar, munu gera sig
ánægða með einlivern gerfisannleika frá öðrum. Flestir munii
lialda áfram að efast. Og það sem verra er, þeir missa alla
virðingu og skyn á sannleikanum, liætta smátt og smátt að
kæra sig um hann og fara að kuniia prýðilega við sig án
þess að stritast við að liugsa sjálfstæða liugsun, lieldur láta
reka á reiðanum, lirekjast frá einni skoðun til annarrar.
Jafnvel þótt rnenn taki við þeim sannleika, sem troðið er
upp á þá, og jafnvel þótt sá sannleikur hafi í sér bæði
andlegan og siðrænan kjarna, þá losar það menn ekki viö
efann, heldur gerir liann aðeins minna áberandi. Sá liugs-
unarliáttur, sem raunar er andstæður mannlegu eðli, að
maðurinn sé ekki sjálfur fær um að finna neinn sannleika,
liann lieldur áfram og ber ávöxt eftir því, sem til var sáð.