Kirkjuritið - 01.06.1963, Side 10

Kirkjuritið - 01.06.1963, Side 10
KIRKJURITIÐ 248 vel til þess fallin að vinna bug á efahyggjunni (skepticism). Slík liugsun er frumlæg. En frumlæg er sú liugsun, sem á rót að rekja til grundvallarspurninganna um afstöð'u mannsins til allieimsins, tilgang lífsins og eðli liins góða. Og þetta er einna nátengdast mannlegri liugsun og liefur sín álirif á hvern einasta mann. Þessar spurningar vekja til umluigsunar og stuðla að því að víkka hana og dýpka. Hugsanir í þessa átt er mjög að finna lijá Stóuspeking- unum. Þegar ég var að lesa lieimspekisögu á skólaárunum, fannst mér erfitt að slíta mig frá Stóuspekinni, og fylgja þeim liugsanagangi sem síðar ríkti og var henni mjög frábrugðinn. Satt er það, að sú niðurstaða, sem Stóuspekingarnir kornust að, fullnægði mér engan veginn. En mér fannst eigi að síður, að þessi einfalda heimspeki liefði mikið til síns máls og ég fékk ekki skilið, að menn skyldu hverfa frá þeirri liugsana- stefnu. Mér fannst mikið í Stóuspekina varið vegna þess, að liún stefnir beint að markinu. Hún er öllum auðskiljanleg en þó djúpstæð. Hún fullnýtir þann sannleika, sem liún á annað borð viðurkennir og það jafnvel þótt liann sé ófullnægjandi. Hún hlæs lífi í þessi sannindi með því að meðhöndla þau með alvöruþunga. Hún á anda einlægninnar og beinlínis þrýstir mönnum til að liugsa og beina athyglinni inn á við. Og liún vekur hjá mönnum ábyrgðartilfinninguna. Mér fannst einnig að grundvallarhugsun Stóuspekinnar væri sönn, þessi, að maðurinn verði að komast í andlega snertingu við al- heiminn og verða eitt með honum. 1 stuttu máli sagt, er Stóuspekin náttúruheimspeki, sem endar í dulspeki. Á sama liátt og mér fannst Stóuspekin vera frumlæg virt- ust mér kenningar Lao-tse vera það einnig, þegar ég tók að kynna mér spekiljóð þau, sem lionum eru eignuð Tao-te- King. 1 hans augum er einnig þetta mikilvægast að maður- inn með einfaldri liugsun komist í andlegt samband við al- heiminn og sanni það með líferni sínu. Það er því náinn skyldleiki með Stóuspekinni grísku og kínveskri speki. Eini munurinn er sá að liin fyrrnefnda grund- vallast á þroskaðri, rökfræðilegri hugsun, en liin síðarnefnda á innsærri (intuitive) hugsun, sem þó ristir undradjúpt þótt eigi sé jafn þjálfuð og sú gríska.

x

Kirkjuritið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Kirkjuritið
https://timarit.is/publication/443

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.