Kirkjuritið - 01.10.1967, Qupperneq 7

KIRKJURITIÐ
341
Sarnkvæmt venju er uppliaf siðbótarinnar bundið við tíma-
^tninguna 31. október árið 1517. Um það má þó að sjálfsögðu
ei*a, livort siðbótin bafi bafizt nákvæmlega þennan dag. Önn-
'lr tímasetning kæmi og vel til greina bæði fyrr og síðar á ævi-
erb Lútliers. 1 sögulegum yfirlitsverkum lilýtur það ávallt
verða grundvallarvandamál, bvernig skipa eigi sögunni í
binabil, bversu raða skuli fyrirbærum í liópa í tíma og rúmi.
Lað
ald
er t. d. erfitt að setja ákveðin skil milli Fornaldar og Mið-
a og eins milli Miðalda og Nýja tímans. Hefst Nýja öldin
^ (b með Endurreisnarstefnunni eða ekki fyrr en á tímum
uPplýsingarinnar. Um það má endalaust deila. Hitt er vitað,
a® sagan gerist ekki í stökkum. Leita þarf stöðuglega innra
Samhengis, ef skilja skal rás atburðanna. Samt sem áður er
S(1"unni skipt í tímabil, en þá skiptingu ber að skilja sem
Jalpartæki og til liægðarauka, fremur en liún sé talin bókstaf-
eSa- Með þetta í huga skal og litið á 31. okt. árið 1517, þegar
utlier festir upp á dyr Hallarkirkjunnar í Wittenberg hinar
1 mótmælagreinar sínar gegn aflátssölu og syndafyrirgefn-
1,1jíu — erindreka páfastóls. Lútber liefur sjálfan sízt grunað
I a- né nokkurn annan, að Iiér væri um sögulega stund að
rasða, er siðaskiptum og þáttaskilum ylli í sögu kristninnar.
jaann óskaði þess eins að koma af stað umræðum um vafasama
J-uöflnnaraðfcrð kirkjunnar og misnotkun hennar varðandi
aflátssölu. Kaþólska kirkjan átti sjálf að sjá að sér og færa
Petta til betri vegar. Og liann mun ekki bafa viljað, þegar bér
' at komið sögu, afnema vfirbótarverk og aflát í öllum mynd-
1,1,1 og þaðan af síður yfirgefa móður sína kirkjuna, bina einu
sálulijálplegu stofnun.
Hitt er rétt, að mótmælagreinar Lútbers urðu sá neisli,
< r Lveikti í tundri því, sem fyrir var og bálið, sem af lilauzt
'arð miklu víðtækara og örlagaríkara en Lútber bafði órað
>rir og óskað eftir í uppliafi. Siðbótarbarátta bans liófst
Pannig sem skýrt afmörkuð og fastmótuð andmæli gegn ein-
stakri misnotkun kirkjunnar árið 1517, en málin þróuðust með
e,fturhraða í það liorf að verða alhliða uppgjör við liina
aþólsku kirkju á breiðum grundvelli. Þetta uppgjör náði
j1) ýmissa vandamála, er lengi höfðu verið umdeild innan
lrkjunnar, og vikið verður að síðar.
Kaþólski rithöfundurinn Albert Weiss segir þetta um Lút-