Kirkjuritið - 01.10.1967, Side 10

344
KIRKJUIUTIÐ
ofí frani lijá lionum. Lærisveinn Wycliffs, Johann Húss 1>;1'
skólakennari í Prag gerist síðan forsvarsniaður siðbótar ui»
árið 1400. Hann beitli sér gegn aflátsölu er lninn taldi Iævís»
aðferð til Jiess að ginna fé út úr auðtrúa fólki. Hann va>'
þeirrar skoðunar, að enginn mennskur maður liefði rétt til
að fyrirgefa syndir. Hann lýsti Jní yfir, að hver sá páfi, el'
óverðuglega sæti í embælli væri ekki arftaki Péturs postula,
lieldur Satans eða Anlikrists. Þá réðist bann að ýmsum l*>
prestastéttinni fyrir illa begðun þeirra og liræsni. Húss varð
Jjjóðbetja í auguin Tékka og þótt bann væri dæmdur °r
brenndur sem villutrúarmaður markaði bann djúp spor nieðal
Jjjóðar sinnar og einnig náðu ábrifin frá lireyfingu lians td
Þýzkalands og ollu þar trúarlegri ólgu, er undirbjó jarðveg"
inn fyrir Lútlier síðar. Þótt þessir talsmenn kirkjulegra ui»'
bóta befðu orðið undir í viðureigninni við páfavaldið liélt
andstaðan áfram að magnast. Þjóðernisvakningar lögðust a
sveif með Lútlier. Þeim var mest í mun að rjúfa Jjað vald, el'
bafði liöfuðstöðvar í Róm. Lútber liöfðar seinna mjög til þjóð’
ernisvitundar landa sinna. Þjóðböfðingjum varð minnkand1
vald páfa fjárbagslegt áliugamál, Jjví að Jjá sáu þeir sér leik
á borði og gripu fegins liendi tækifærið að sölsa undir krú»'
urnar þau auðævi og eignir, er kirkjunni liafði safnast. Þei»*
var Jjað efnabagsleg Jjörf að ná í fjármuni kirkjunnar °r
þeim kom Jjví vel, er Lútber réðist að kennisetningum kaj>'
ólsku kirkjunnar, Jjví að vald liennar byggðist fyrst og fre»lst
á þeim.
Þá voru erliðleikar liinna borgaralegu atvinnuvega mikb1'
vegna skattfrelsis andlegrar stéttar manna. Bæir höfðu risi^
°S UPP var komin borgarastétt. Iðnaðarmenn og kaupi»eIirl
böfðu stöðugt aukizt að ábrifum á Miðöldum og settu sér Ji»ð
takmark að ná völdum í krafti framleiðslu og fjármuna
lénsauði og klerkastétt. Naut siðbótin því óbeint stuðnings
Jiessara afla. Annars er rótleysi ríkjandi. Djúp er staðfest mibj
aðalsmanna og handiðnaðarmanna. Staða aðals fer versnaiid1
vegna breyttrar tækni og viðborfa í hernaði. Ólga er inna»
bændastéttar. Þá endurnýjast æðri menntun með Endurreisn
inni og liúmorismanum, og einstaklingshyggja fær byr und>'
vængi. Endurreisnin, er liófst á Italíu, bjó mjög í haginn fyr'r
siðbót Lútbers og gróf undan grunni páfavalds. Með hen»J