Kirkjuritið - 01.12.1978, Qupperneq 38

arflokkurinn. Aðalmálgögn stjórnar-
manna voru Reykjavík undir stjórn
Jóns Ólafssonar alþingismanns,
Þjóðólfur, sem Hannes Þorsteinsson
alþingismaður ritstýrði, og Lögrétta,
sem hóf göngu sína í ársbyrjun 1906,
en ritstjóri hennar var Þorsteinn
Gíslason. Ein frægasta innanlands-
deila tímabilsins er ritsímamálið, en
um það bil sem tilraunir spíritista fara
að vekja athygli almennings er rit-
símamálið að ná hámarki sínu og
blöðin bókstaflega glóandi af mál-
efnalegri æsingu með eða móti sæ-
símastreng, ásamt persónulegum
athugasemdum um andstæðingana.
Einnig er annað mál mjög á oddi um
þessar mundir, en það eru sífelldar
erjur og málaferli Lárusar H. Bjarna-
sonar sýslumanns og stjórnarand-
stæðinga. Því er ekki að furða þótt
stjórnarsinnar gripu tveim höndum
hið einstæða tækifæri til að klekkja á
pólitískum andstæðingum sínum,
hæða þá á sem neyðarlegastan hátt
fyrir barnaskap og fáfræði, eða
brigzla þeim um vísvitandi svik og
jafnvel fjárgróðastarfsemi.
Öruggt má teijast að ofsóknir for-
ystublaða heimastjórnarmanna á
hendur spíritistum hafi ekki verið af
trúarlegum toga spunnar, því rit-
stjórarnir munu allir hafa talizt frjáls-
lyndir í þeim efnum. Þá voru umræð-
urekki eingöngu bundnarvið blöðin,
heldur voru og haldnir fundir með og
á móti. T. d. var Ágúst H. Bjarnason.
bróðir Lárusar, skeleggur á móti
andatrú, hélt fyrirlestra og gaf út ritl-
inga um efnið, mjög svo skýra og að-
gengilega. Þá gaf Bjarni frá Vogi út
bækling móti andatrú, sem hann
276
kallar ,,asylum ignorantiae“, þótt
stjórnarandstæðingur væri, en hann
var í Landvarnarflokknum.
Hér fer á eftir ágrip úr blaðaskrifum
árin 1905 og 1906, en þá risu deilurn-
ar hæst, þótt málið væri iðulega á
döfinni næstu árin á eftir. En eins og
vænta mátti svöruðu forvígismenn
Tilraunafélagsins fyrir sig, og drógu
ekki af sér.
2
Líklega er það ísafold (XXXII,16, 1-
apríl 1905) sem fyrst pólitískra mál-
gagna birtir grein um spíritismann
eftir að tilraunirnar eru hafnar. Grein-
in er í senn kynning á, og vörn fyrir,
spíritisma, því að Björn segir að ó-
kunnugleiki um málefnið valdi mis-
skilningnum og slúðrinu um þessi
efni. Samanruglingur á fyrirburðun-
um sjálfum og orsökum þeirra valdi
því að menn grauti þessu saman við
draugatrú og særingar. Sagt er fra
fyrirbrigðum og miðlum, og í grein-
inni kemursú afstaða Björnsfram, að
spíritismi eigi ekkert skylt við trúmáj.
heldur sé hann vísindaleg aðferð til
sönnunar á framhaldslífi, enda séu
fyrirbærin jafnsönn og flóð o g
fjara.
4. apríl flytur Reykjavík (VI,1 8,
1905) þá frétt að frú ein í bænum hafi
stofnað andatrúarsöfnuð ásamt Eim
ari og Birni. Einnig er sagt frá því 1
sama blaði, að æðsti maður aðvent-
ista, Davíð Östlund, sé mjög æstur út
af máli þessu og telji það „plötu-
púka“ og „drísildjöfla" sem tilrauna-
menn nái sambandi við.
Þjóðólfur (LVII, 15) segir frá því 7-
apríl að stofnað hafi verið nýtt félag 1