Kirkjuritið - 01.12.1978, Síða 74

ir með neinum öðrum, þótt vér höfum
þær yfir. Því þótt unnt sé að rekja
ætterni þeirra við nákvæman saman-
burð, er eigi unnt að kannast við þær
sem hinar sömu og dönsku kollekt-
urnar, þegar þær eru hafðar um hönd
í kirkjunni. Mér er því ómögulegt að
sjá, hvers vegna vér ættum að halda
áfram með þær, úr því á annað borð
er verið að eiga við nokkra endur-
skoðun á handbókinni. Þær hafa
ekkert til síns ágætis, ekki aldurinn,
ekki það að vera sameiginleg eign
kristninnar, ekki það, að hafa orðið til
á einhverju sögulegu tímabili, heldur
eru þær til orðnar á fremur ógöfugan
hátt, eins og þegar hefur verið sýnt
fram á.
Aftur hafa gömlu kollekturnar alt
þetta og margt annað til síns ágætis,
og þess vegna finnst mér sjálfsagt, að
þær séu nú teknar upp aftur. Eftir því,
sem næst verður komist, eru 4 þeirra
eftir Leó mikla (440-461), líklega
samdar um það leyti, sem hin kristna
höfuðborg heimsins skalf af ótta fyrir
Attila, -21 eftir Gelasius (492-496)
og 27 eftir Gregor mikla (590-604).
Vér eigum þær sameiginlega með
hinni katólsku kristni, biskupakirkj-
unni á Englandi, miklum hluta lút.
kirkjunnar á Þýzkalandi og í Ameríku
og sænsku þjóðkirkjunni. Það ætti að
lagfæra íslenzku þýðinguna eftir
latneska frumtextanum, því hún er
víða fremur ófullkominn, og gjöra
það með tilfinning fyrir fegurð hins
kirkjulega þænamáls, svo vér ættum
þær á eins hreinni og kjarngóðri ís-
lenzku og unt er. Og svo ætti alveg að
sjálfsögðu að taka þær upp aftur, en
sleppa hinum, sem engan rétt hafa á
312
sér og enga kirkjulega hefð né helgi
hafa öðlast. Vona ég, að ekki verði
hætt við þessa handbókarendurskoð-
un fyrr en þetta hefur verið gjört.
Þar næst kemur hiö almenna guðs-
þjónustuform til athugunar. Um það
er lítið að segja, því breytingarnar eru
svo óverulegar og þýðingarlausar, að
þær gjöra hvorki til né frá. Bænirnar á
undan og eftir prédikun hafa verið of-
ur lítið auknar, og kann það að sýnast
fremur til bóta. En álitamál er, hvort
rétt er að vera að þess háttar breyting-
um, hvort það er heppilegt, hvort vér
eigum eiginlega með það. Þessar
bænir eru annars einkennilegar að
eins fyrir dönsku og norsku kirkjuna. I
Svíþjóð eru þær ekki hafðar. Fyrst eftir
siðaskiftin var guðsþjónustan í Dan-
mörku byrjuð eins og títt hafði verið í
katólskum sið með introitus eða
messuupphafi, sem var eitt eða fle'rl
vers úr biblíunni, helzt Davíðssálmum,
er sungið var með sérstöku lagi ar
söfnuðinum meðan presturinn baðst
fyrir í kyrrþey; var sérstakt messu-
upphaf fyrir hvern helgan dag, °9
töluvert af hinum guðdómlegu Ijóðum
ísraels þannig fléttað inn í guðsþjón-
ustuna. En árið 1640 nam Kristján
konungur IV allan latneskan kirkjU'
söng úr gildi, í stað þess að láta þýöa
hann á danska tungu, sem verið hefði
hið eina rétta. Voru þá í staðinn fýnr
þessi messuupphöf settar tvær baemr
fyrir og eftir messugjörðina, og skyim
djákni eða meðhjálpari flytja Þaer !
kórdyrum. Eru bænir þessar
ekki
frumsamdar af neinum dönskum
manni, en teknar upp úr þýzkum
handbókum, þar sem þær standa eins
og aðrar kollektur, og hefur hó