Jörð - 01.04.1941, Qupperneq 133
Halldór Stefánsson:
Er oss nauðsyn á nýjum
stjórnskipunarlögum?
Gengið á tveggja manna tal
Gestrisni
ÞAÐ ER alúðleg gestrisni, aS vera boðinn til viStals viS þá rit-
stjóra JARÐAR og Halldór Jónasson cand. phil., til umræðna
um stjórnskipunarlög vor, svo sem gjört var í 4. hefti JARÐ-
AR f. á. — Ókurteisi væri það, ef enginn þægi boðið.
Fyrirvari
Á ÐUR en eg geng til tals við þá, vil eg hafa þann fyrirvara
fyrir máli mínu, að eg tel vafasamt, að H. J. hafi valið rétt
orð, til að tákna andstæður þær, sem hann nefnir þjóðræði og
lýðræði.
Eg tel bæði orðin rétt, eða réttlætanlegt heiti á því hugtaki, sem
á alþjóðamáli er nefnt demokratiskt stjórnarfar.
Mun þessara orða tel eg þann einn, að þjóðræði er virðulegra
orð og betur valiÖ, — virðulegra orð á sama hátt og þjóð er virðu-
legra orð en Iýður. Nafnið þjóð getur aldrei verið viðhaft, nema í
virðulegri merkingu, og lýsir ávallt einni og sömu hugsun. Aftur
er orðið lýður tíðast haft sem viðskeyti og í reikulli og oft niðr-
andi merkingu, sbr. þorparalýður, flökkulýður o. fl. Þannig er orð-
ið þjóðræði betur valið orð en lýðræði, þótt merkingin sé látin
vera ein og hin sama.
Það, sem mér skilst að Halldór Jónasson hafi í huga, er hann
talar um þjóðræði og lýðræði sem andstæður, er annars vegar það,
a<5 þjóðmálum sé ráðið með hagsmunum alþjóðar fyrir augum (al-
þjóðarheill), hins vegar að málum sé ráðið með hagsmuni aðeins
hluta af þjóðinni fyrir augum (flokks- eða flokkahagsmuni). And-
stæðan, sem hann héfir í huga, virðist mér því vera annars' vegar
Þjóðræði (þjóðheildin ráði), hins vegar flokksræði (aðeins hluti af
Þjóðinni ráði).
Með þessum fyrirvara geng eg til viðtalsins og bið lesendur að
hafa í huga, að eg hygg að orðið flokksræði sé hið sama hugtak,
eða ástand stjórnmálanna, sem Halldór Jónasson nefnir lýðræði.
Jörð 131