Jörð - 17.06.1941, Blaðsíða 6

JÖRÐ ætlar, aö hver ma'ður með heilbrigða skynsemi kunni að
draga þá ályktun af þessum forsendum, að í raun og veru hafi
tæpast verið um neitt að gera fyrir ríkisstjórnina, en að ganga
að þeim kosti, sem boðinn var. Teljum vér þarflaUst að verja fleiri
orðum, til að svara fyrri spurningunni.
Þá er hin síðari, og er miklu fjölþættari: Hvaða áhrif hefir
sáttmálinn á öryggi og afkomu íslenzku þjóðarinnar og ríkis hennar?
í fyrsta lagi hafa með þessum sáttmála og samningum, sem jafn-
framt voru gerðir við Stóra-Bretland, hin tvö nefndu stórveldi, sem
ráða lofum og lögum á Atlantshafi, lýðfrelsisrikin miklu, Banda-
ríkin og Bretland, viðurkennt og ábyrgst frelsi og fullveldi íslenzka
rikisins nú og framvegis, eftir því, sem framast í þeirra valdi
stendur. Þarf ekki að fara orðum um gildi þessa ávinnings fyrir
oss íslendinga. Jafnvel þó að Bretar yrðu gersigraðir, sem ekki
virðast neinar teljandi líkur til nú orðið, þá má vænta þess, að
Bandaríkin yrðu þess um komin að sjá svo til, að ísland, sem
l)au telja útidyr að öryggi sínu, fengi að halda fullu sjálfstæði.
En sigri vesturveldin eða hætti ófriðurinn svo, að hvorugur aðili
hafi sigrað að fullu, þá er hér fengin trygging fyrir fullkomlega
sjálfstæðri þátttöku íslenzku þjóðarinna^r og íslenzka rikisins í
væntanlegu friðsamlegu samlífi þjóðanna og þeirri róttæku upp-
byggingu nýs menningartímabils, sem allir liafa nú á orði, að þá
verði fram að fara. Slikt og þvílíkt er ávinningur, sem mörg þjóð
hefir fórnað miklu fyrir að ná og það itrekað. Að þessu leyti er
síður en svo, að þröngvað hafi verið upp á oss ókjörum.
En hvað er það þá í þessum sáttmála, er til ókjara gæti tal-
izt eða a. m. k. slík vafaatriði, að ríkisstjórnin hafi að vissu leyti
verið knúin gegn vilja sínum, til að taka framangreindum höfuð-
ávinning og öðrum mjög mikilvægum ábyrgðum, þjóð vorri til
handa, sem vesturveldin hafa gengist undir i samningum þessmn?
Það er spurningin um öryggi einstaklinga og eigna á íslandi
og heiður þjóðarinnar, sem út af þessum sáttmála hefir risið; sþurn-
ingin um hlulleysi hennar. Er meiri hætta fyrir líf og eignir ibúa
lands vors vegna þessa sáttmála, en verið liefði að öðrum lcosti?
Nú verður að gæta þess, að ekki hefir komið til mála, að Breta-
her hyrfi með öllu úr landinu, þó að hernaðarvernd Bandarikjanna
hefði verið hafnað. Það hefði þvi verið sama tilefni til hernaðar-
legrar áleitni af hálfu Þjóðverja og hingað til, en því meiri hætta
á, að nú yrði hafnar framkvæmdir i þá átt, sem meiri líkur væi*u
til, að þær myndu heppnast, en að sama skapi minni hætta fyrir
árásarlið á missi hermanna og hergagna, sem vörnin af hendi
Breta væri veikari. Að voru áliti má telja víst, að undir þeim kring-
umstæðum hefði ekki að eins komið til loftárása í stærri stíl,
en orðið hefði að órýrðum vörnum, heldur sé langliklegast, a®
148 jöbð