Jörð - 17.06.1941, Blaðsíða 146
Sjálfstraustið og metnaðurinn eru svo nátengd sjálfum
lifsþræðinum, að þjóð, sem glatar trúnni á gildi sinna
þjóðlegu verðmæta, hlýtur að tortímast.
Þetta — að vér íslendingar höfum verið og séum menn-
ingarþjóð — er eitt af því fáa, sem vér höfum alltaf ver-
ið sammála um. Allir ærlegir Islendingar á öllum tímum
liafa viljað færa einhverjar fórnir, til að vér skyldum
þrýsta þeirri viðurkenningu æ dýpra í vitund hins sið-
menntaða umheims, að vér séum menningarþjóð, enda
hefir öllum skynbærum mönnum verið ljóst, að almenn
játning' þeirrar staðreyndar er ein öruggasta stoð von-
arinnar um viðurkenningu stórþjóðanna á rétti vorum
til að vera sjálfstæð þjóð.
Gráar, liversdagslegar staðreyndir kaldrifjaðrar samtíð-
ar hafa sópað frá augum vorum þeirri barnslegu trú,
sem oss hefir verið innrætt, að vér gætum lifað ugglaus-
ir um virðingu vora í endurskini ljómans frá frægð feðra
vorra. Vér vitum nú, — ef vér höfum ekki vitað það fyrr,
— að eins og minningin um hetjurnar í Laugaskarði og
forngrískar listir megnuðu ekki að varðveila frelsi Grikk-
lands fyrir árás stórra hámenningarþjóða, þannig mun
viðurkenningin ein á ágæti feðra vorra aldrei verða þess
valdandi, að vér verðum, án tilverknaðar sjálfra vor,
taldir menningarþjóð.
Þegar um það verður spurt, hvort vér íslendingar sé-
um menningarþjóð, er átt við, hvort vér í dag fáum stað-
izt samanhurð við þjóðir, sem óumdeilanlega eru það.
Svarið við spurningunni um forfeðurna getur varpað
Ijóma eða skugga á oss, latt oss eða hvatt, en það getur
aldrei verið lausnin á spurningunni um sjálfa oss. —-
Sjálfir verðum vér að skapa vor eigin örlög — skrifa
með voru eigin lífsblóði sýknu- eða sektardóminn yfir oss.
HVAÐ ER MENNINGARÞJÓÐ?
INS og fyrr segir, erum vér íslendingar allir sam-
mála um, að vér viljum vera menningarþjóð, en ef
vér ættum að skilgreina nánar takmarkið, sem vér tákn-
288 jöhð