Jörð - 01.10.1941, Blaðsíða 16

þessu, bæði sökum þessara liáu talna og líka vegna þess,
að þeim fjölda vígra manna hafa stórveldin ekki á að
skipa, og jafnvel ekki til þess að skipa setuliði svo þétt
á hin fámennu Norðurlönd, og eiga þó í fleiri liorn að
líta. En þetta, sem er svo óliugsandi meðal stórveldanna,
og jafnvel á Norðurlöndum, að ég veit ekki til að nokk-
ur þjóðfélags- eða siðfræðingur hafi látið sér koma það
í hug, er hér bráðmöguleg staðreynd, sem við íslending-
ar verðum þá og þegar að vænta að verða að horfast
í augu við.
SLÍKU ÁSTANDI fylgir hælta á stórkostlegri jafnvæg-
isröskun með hverri þjóð, sem fyrir því yrði. Sú
röskun kemur fram í lífi og viðhorfi fullorðinna og ung-
linga; háskalegust auðvitað unglingunum, ef ekki er dag-
lega verið á verði. Og við stöndum hér ákaflega illa að
vígi. Hið mikla ólag frá síðustu heimsstyrjöld, sem svo
mörgu naglföstu skolaði burtu úr uppeldi og' skaphöfn
þjóða og einstaklinga, og ekki siður góðu en illu, er ekki
enn fallið út. Mér er það í sjálfu sér ekkert undrunar-
efni sökum fámennis og einangrunar okkar, þótt mér á
hinn bóginn þyki ekkert skemmtilegt, að verða að liorf-
ast í augu við það, að ég hefi hvergi komið á ferðalög-
um niínuin umhverfis hnöttinn, þar sem menjar þessa
ólags eru enn jafn auðsénar, a. m. k. á ytra borðinu, í
ýmsu skipulags- og agaleysi, ekki sízt um uppeldi barna
og unglinga, eins og einmitt okkar á meðal.
Hér er enginn tími til að lýsa ýtarlegar þeirri röskun,
sem ýmislega hefir komið í ljós síðan í fyrri heimsstvrj-
öldinni, né skilgreina orsakir hennar, en i henni tel ég
að sú dæmisaga, sem ég ætla nú að segja vkkur, eigi ekki
sízt rætur sínar. Það er stutt saga, sem skilríkur sjónar-
vottur sagði mér, af þeim vettvangi, sem verstu áhyggjur
almennings beinast nú að, þó að mestu fari það enn lágt
manna á milli. Ég læt sjónarvott segja sjálfan frá:
Ég var á heimleið í bæinn, úr einum útjaðri hans. á
föstudagskvöldið var, kl. 11 Þegar ég átti eftir 2—300
318 jönn