Jörð - 01.10.1941, Blaðsíða 117

Þegar ég nú tek mér fyrir hendur að rabba við vkkur
um skilning á músik, þá hlýt ég að byrja á því, að játa
vánmátt minn í þessum efnum. Það er þó ekki svo mjög
vegna þess, að ég sé það lítillátur, að ég þykist ekki bera
skyn á klasiska tónlist eins vel og margur annar tón-
listarmaður, sem í fullri alvöru befir gert sér far um að
kynnast benni til hlítar, heldur vegna bins, að mér skiist,
að tónlist verði í raun og veru aldrei skýrð til blítar,
ueina tónlistarformin, og annað það í sambandi við þessa
göfugu list, sem kalla mætti ytra borð hennar. Eigi bins
vegar að fara að lýsa sjálfum kjarnanum, músikkinni
sjálfri, þá fer málið að vandast. En margir spyrja einmitt
um það, hver meiningin sé með sjálfri músilckinni, iivað
nienn eigi að iiugsa sér, þegar þeir hlusta á bana, hvað
tónskáldið liafi liugsað sér, þá er það samdi verk sitt
o. s. frv. Og það vantar ekki, að þeir eru margir, sem lýst
liafa því, livað vakað bafi f}rrir tónskáldunum þá, er þau
sömdu verk sín, og hvað menn eigi að hugsa sér, þegar
nienn Iilusta á þau. Komið getur það fyrir, að styðjast megi
við einhver ummæli tónskáldanna sjálfra, en það er þó
sjaldnast; langoflast láta menn andríki sitt ljóma á eigin
ábyrgð. Eg skal játa það, að oft er gaman og gagnlegt að
tesa slíkar útskýringar á verkum, enda eru þær oft snjall-
ar og vel til þess fallnar að vekja athygli á sjálfum verk-
nnum, og þá er auðvitað tilganginum náð. En þó fer það
stundum þannig, þegar maður les binar andríku og inn-
fjálgu lýsingar á tónverkum meistaranna, að það liggur
við, að manni verði að orði bið fornkveðna: „Þeir tala
]uest um Ólaf konung, sem hvorki bafa heyrt bann né
séð.“ Svo langt sóttar, já, fjarstæðar og öfgafullar geta
liessar skýringar orðið.
Tónlistin veitir mönnum alveg einstæðan andlegan unað.
kn binn dularfulli máttur hennar er i raun og veru óskýr-
anlegur. Ætli maður sér að ná tökum á sjálfri músikkinni
°g krvfja hana, þá eins og vikur hún sér mjúklega undan.
^ún flýr skynsemisglóru mannsins og lælur bans óbreinu
hendur aldrei snerta sig. Og þó oft sé sagt, að allar listir
Jörð 419