Jörð - 01.10.1941, Blaðsíða 119
og leiftur. En nú tekur tónskáldið til sinna ráða og byrjar
að vinna úr hugsun sinni, finna henni form, og það er
það erfiðasla. Nú koma til greina hversu mildar meðfæddu
tónlistargáfurnar eru og liversu mikil tæknikunnáttan er.
Hvorttveggja er tónskáklinu jafn-nauðsynlegt. I stað þess
að dreyma um „tunglsljós og víravirki“, eins og margur
hugsar sér það, þá liugsar tónskáldið nú fyrst og fremst
um það, að fylgja lögmáli listarinnar um rökrétta upp-
bygging verksins. Þeir, sem óvanir eru að hlusta á tónlist,
spjTja lielzt um það, hvað meint sé með henni i einstök-
um atriðum. En þeir, sem vanir eru að hlusta og t.. d. hafa
alist upp við tónlist frá barnæsku spyrja síður, eða alls
ekki. Skilningurinn er kominn í stað spurningarinnar, og
hinn rétti skilningur er í því fólginn, að menn verði snortnir
af fegurð hljóma og tónaraða, tilfinningarnar opni krónur
sinar við þessari andans og eyrans sól; kraftar hjartans
bregða blundi; nýjar bugsanir leiftra. í þessu virðist mér
liggj a allur leyndardómurinn. Uppeldi hefir hér mest að
segja: hvort menn hafa liaft tækifæri til að hlusta nógu
mikið á músik þegar á unga aldri, og svo einnig hitt, hvort
þeir hafa lmft tækifæri, til að afla sér nokkurrar þekk-
ingar á tónlistinni, en á því veltur auðvitað mikið. Því
að við álirifin á tilfinningarnar má bæta skilningi heilans
á formunum, og skilningur heilans er hér sem annarsstað-
ar ágætur og veitir einnig mikla gleði, en — músik, sem
væri þannig úr garði gerð, að skilningur lieilans eins nægði,
er að minu viti alls engin músik. Ef músikkin talar ekki
til tilfinninganna, þá er hún eins og „hljómandi máhnur
og hvellandi bjalla“, eða eins og skáldið segir: „sjálft hug-
vitiís, þekkingin hjaðnar sem blekking, sé hjarta ei með,
Sf-ni undir slær.“
EINS OG ÞÉR, góði lesandi, skiljið sálmalagið eða þjóð-
lagið, af því að þér hafið hejTt það frá barnæsku,
eins getið þér líka skilið hina svokölluðu klassisku músik,
ef þér hafið næg tækifæri til að hlusta á hana og notið
bessi tækifæri vel. Hin miklu meistaraverk eru ekki eins
Jörð 421