Jörð - 01.11.1941, Blaðsíða 15
Hinrik Ibsen liefir kallað skáldskapinn gjöf sorgarinn-
ar. íslendingar fornu Iiafa ef til vill allra þjóða bezt
sannað réttmæti þeirrar nafngiftar. Skáldskapur þeirra
og allar bókmentir voru að miklu leyti ávöxtur þráar
þeirra og saknaðar eftir ættlandinu forna. Minningar ís-
lenzku þjóðarinnar voru umfram alll raktar lil þessa
mikla og sára viðburðar í lifi ættfeðra og ættmæðra, er
þau tóku sig upp frá Noregi og rótfestu nýjan ættbaðm
í nýju landi. Við heyrum og finnum Iivílíkur viðburður
þetta befir verið fvrir lif fvrstu kynslóðarinnar á íslandi,
sársaukafullur og þó lífsvonum slunginn, er Egill rekur
barmtölur sinar eftir
„ættarask þann, er óx af mér
og kynvið konu minnar.“
Þessi mikli viðburður, þessi „örlög“, voru upphaf íslend-
ingasagna.
En Ijóðin, þau, er íslendingar fornu kölluðu ein
skáldskap? Menn halda cf til vill, að íslendingar fornu
hafi kveðið sér til hugarhægðar einnar saman eða til að
rækja göfuga list. Nei, þeir ortu fyrst og fremst sér til
lofs og frægðar. Þeir áttu að vísu ekki kost þess að gefa
Ijóð sín út í „stórum upplögum“, þeir kunnu ekki prent-
list, gálu ekki safnað um sig neinni hirð lesandi manna.
En í þess stað færðu þeir konungum Noregs, fulltrúum
gamla ættlandsins, „alvöldum“ Norðmanna, kvæði sín.
Kvæði, til að flytja í konungshöll, var dýrasti farmurinn,
sem þeir gátu flutt utan. Fyrir það gálu þeir komiff með
mestar sæmdir út. Takið eftir: Komiff út. Hvílíkar and-
stæður! En milli þessara andstæðna kviknaði skáldskap-
ur Islendinga og allar bókmenntir eins og logi — vafur-
logi — milli tveggja skauta.
Við birð Noregskonunga nærðist skáldlist íslendinga á
hinn einkennilegasta bátt í fjögur hundruð ár. En utan
Um þrá og söknuð eftir gömlu ættlandi myndaðist sagna-
auður þeirra og óx með áruin og öldum, eins og perla
í skel.
JÖRÐ
449