Jörð - 01.06.1943, Blaðsíða 16

að verða vottar einnar mei’kilegustu tilraunar, sem gerS
hefur verið í sögu mannkynsins: uppeldistilraunar, sem
verður í því fólgin, að sigurvegararnir taka að sér sið-
ferðilegt forræði heils stórveldis urp ófyrirsjáanlegan tíma
með það fyrir augum, að ala þjóðina upp til afneitunar
á fortíð sinni, endurmats á öllu því, sem hún hefur talið
eftirsóknarverðust mæti, og til þess að lifa í friði og góð-
vilja við nágranna sína, — hlíta almennum lögum í sam-
félagi þjóðanna. Fjöldi beztu menna er þegar búinn að
gera sér Ijóst, að það er þetta, sem fyrir dyrum stend-
ur, hvorki meira né minna, — og að vei'ði það ekki gert,
þá er friðurinn tapaður þegar áður, en styrjöldin er unnin.
Margir menn efast um, að Bretar og Bandaríkjamenn
eigi þann siðferðilega þrótt, sem útheimtist til að takast
þannig á liendur, ekki aðeins hina skipulagslegu forustu,
heldur einnig það siðferðilega uppeldi, sem þjóðir Möndul-
veldanna þarfnast, ef friðurinn á ekki að vei-ða hlekking
ein. Þeir benda og á það, að hið innra skipulag einnig
þessara ríkja beri í sér þau upplausnaröfl, sem geti gert
þau varga í véum liins almenna friðar, hvenær, sem sér-
hagsmunir þeirra krefjast . Það væri fávizka hin mesta
að vísa þesuin athugasemdum á bug sem algerlega órök-
studdum og ástæðulausum. Aðrir lita til Rússlands eins
um hina skipulagslegu og siðferðilegu forustu, og láta
sér ekki annað líka, en að við þá eina séu allar vonir
um fi'ið og farsæld bundnar. Ég hef aldrei komið til Rúss-
lands og hrestur kynni af Rússum til þess að geta neitt um
það fullyrt, hvílíka yfirbui’ði þeir kunna að hafa í þess-
um efnum. Þeir eru vafalaust meiri en blindir andstæð-
ingar vilja vera láta, og alveg vafalaust minni en gagn-
rýnilaust áróðurslið Kommúnista heldur fram liins veg-
ar. En hitt veit ég, að ef Bretar og Bandaríkjamenn ala
ekki sjálfa sig upp til meira þjóðfélagslegs réttlætis ein-
mitt á þessu uppeldishlutverki, sem framtíðin kann að
leggja þeim á liendur út á við, — þá hafa þeir tapað
leiknum fyrirfram.
Ég átti fyrir ekki löngu tal við roskinn brezkan mann.
110 ’ JÖRÐ