Jörð - 01.06.1943, Síða 27

Nú — Mikkel Borgen eldri hafði þá gerzt boðberi og þ.rekmikill
leiðtogi Grundtvigsstefnunnar í sinni sókn, þegar frá œskualdri
og tekizt að vekja almennt félagslíf á hennar vegum þar, sem áður
ríkti köld og áhugasnauð skynsemistrú. Honum tókst, þó að hans
góða kona œtti þar litinn hlut að máli, að gera Borg að andlegri
kraftstöð sóknarinnar. Og þegar miðsonur hans, Jóhannes, fór í
háskólann og sýndi sig að vera óvanalegum gáfum og enn óvana-
legri trúareinlægni og andlegri hugprýði gæddan, þá reikaði liug-
ur hans svo hátt, að hann dreymdi jafnvel um, að frá Borg kæmi
ný og fullkomnari „Grundtvigsstefna", allri þjóðinni til blessunar.
En Mikkel Borgen eldri átti fleiri sonu: Því var hann „eldri“
nefndur, að hann átti son með sama nafni, og var sá elztur sona
hans og honum likur um karlmennsku, drengskap og góða greind,
en móður sinni að áhugaleysi á trúmálum, sem með honum byggð-
isl þó á vitrænni efahyggju, er undir lok 19. aldar náði mikilli
utbreiðslu i Danmörku, undir forustu Georgs Brandess. Þ.riðji
sonurinn, Andrés, var lítt þroskaður unglingur. Mikkel yngri hafði
eignazt hina ágætustu konu, Ingu að nafni; höfðu þáu verið 8
ár í hjónabandi og áttu tvö börn, en hið þriðja var komið langt
á leið, er leikurinn hefst.
í 1. þætti reynir Inga að fá tengdaföður sinn til að samþylckja,
að Andrés trúlofist dóttur fátæks Heimatrúboðsleiðtoga þar í sókn-
inni, er Pétur skraddari nefnist. Borgen tekur þvi fjarri. Segist
hann hera ábyrgð gagnvart jörð og ætt og meta hvern mann eftir
stöðu og stétt. Andrés eigi að taka við af sér, þvi að trúleysingi
geti ekki lekið við þeirri ábyrgð gagnvart almenningi, sem þvi fylgi
að vera bóndi á Borg. Ingu verður hverft við, en reynir þó að
hjarga því, sem bjargað verði, nfl. ástamálum Andrésar. I þeim
svifum verður hún að játa, að Andrés sé farinn að finna ástmey
sina, en Borgen litur svo á, að samsæri sé hafið gegn sér af sín-
um eigin börnum og ákveður að selja jörðina — þó ekki beinlínis
i hefndaskyni, heldur af þvi, að hann vildi ekki vita til, að hún
færi í hendur Heimatrúboðsins. En hann hafði grun um, að And-
rés mundi taka trú konu sinnar, hver sem hún yrði! Þá kemur
Andrés og skýrir snöktandi frá því, að Pétur skraddari hafi rekið
sig út, því að hann vilji ekki „ófrelsaðan“ mann fyrir tengdason.
Þá datt ofan yfir Borgen gamla. Honum hafði ekki hugkvæmst, að
ráðahagurinn gæti strandað á Pétri. En brátt skaut upp hans
dönsku kímni og hann gat ekki varizt hlátri af tilhugsuninni um
það, að Pétur skraddari þættist vera að hryggbrjóta Borgen. Og
jafnskjótt tók metnaðurinn i taumana og nú sagði karl syni sínum
að koma með sér: hann skyldi jafna þetta fyrir hann við Pétur
skraddara. En óhlæjandi gat hann ekki sagt það! Og endar hér
1. þáttur.
Jönn
121