Syrpa - 01.04.1919, Blaðsíða 53

S Y R P A
49
séra Halldóri (Loptssyni) hálft landsvertS á SautSanesi. “Er þat
reíknuð fimtan hundrut fridvirð." Eptir þessu hefir þá IngiríSr
Loptsdóttir átt bændahlutann í SauSanesi og gefiS hann kirkj-
unni þar, eSa selt; en séra Halldór bróSir hennar hefir síSar ætl-
aS sér aS kaupa aptr helming þennan, og sýnir þetta, aS SauSa-
nes hefir forSum veriS eign MöSruvellinga á 1 3. öld (þ. e. Ljós-
vetninga) og DraflastaSamanna (Brands Eiríkssonar), og hefir
þá IngiríSr fengiS hálft SauSanes uppí mála sinn, ef Eiríkr befir
átt þaS. ÞaS er hér einkennilegt, aS rekaskjal séra BöSvars frá
um 1355-60 er nú eina fornskjaliS, sem getr IngiríSar húsfreyju
(Loptsdóttur) á SauSanesi. Og ekki man ég eptir aS þaS
sjáist, aS síSari sagnaritarar eSa ættfræSingar hafi tekiS eptir
þessu. Enda vita menn ekki, aS Eiríkr ríki Magnússon, bóndi
IngiríSar byggi á SauSanesi. Máske þau hafi skiliS og skipt fé
sínu, því aS dauSr var séra BöSvar Þórsteinsson (d. 1373, segir
Gottskálksannáll og Oddverjaannáll, aSrir 1374 eSa 1 375) á
undan Eiríki ríka Magnússyni (d. 1381), hvenær sem IngiríSr
dó aS ártali; en dánardagr hennar er 6. nóvember (Árt. 161,
164-165).
Þegar þaS er nú kunnugt orSiS, hver IngiríSr húsfreyja á
SauSanesi var, sú er selr séra BöSvari reka þá á Langanesi, er
lágu gegnt rekum “Langsættarinnar”, og aS hún var ekki kona
“Steinþórs bónda á SauSanesi”, sem máldagar tveir frá því um
og eptir 1350 nefna, heldr er hún amma Lopts rí-ka, þá furSar
engann, þó aS Loptr ríki sækti um staSarráSsmensku á SauSa-
nesi, sem hann fær 20. desember 1429, þótt hann um þaS skeiS
hefSi einnig ráSsmensku á sjálfum HólastaS (bréf 1 0. jan. 1431).
Hitt er meira vandamál aS greiSa úr, hvernig á því standi,
aS börn Lopts ÞórSarsonar frá MöSruvöllum, Halldór prestr og
IngiríSr, fengu bændahlutann í SauSanesi og rekana um Langa-
nes til móts viS Ásverja í Kelduhverfi, Reykdæli og ÖxfirSinga
og niSja SigurSar í HlíS. ÞaS styrkist þó einkum viS rann-
sóknir þessar, sem oss í fyrsta áliti virtist óljóst, tengda- eSa
skyldleika-bandiS á milli þeirra Jóns “langs” Bjarnarsonar og
séra Halldórs Loptssonar. En á hinn bóginn verSa þau Iíkíndi
nú veikari, aS Jón “langr”, faSir Finnboga gamla,, bafi veriS sonr
Bjamar prests Bergssonar (frá Ási) ; þótt líklegt mætti þykja,
aS Ás í Kelduhverfi og Byrgi, sem þeir hafa átt um 1 300, Helgi
og Halldór og líklega Bergr, hefSi gengiS beint aS erfSum í karl-
kvísl til Finnboga gamla. Þau atriSi, sem viss munu mega telja
í framanrituSum bendingum um Bergsættina, er karlkvísl Bergs
GuSríkssonar sjálfs, til ÚlfhéSninga, og aS Bergr sá byggi í
GarSi í ASaldal, og hann virSist hafa átt bróSur, er Steinþór hét,
og getr hans í HelgastaSa-máldaga AuSunar biskups (um 1318).
Enn fremr er líklegt, aS Björn prestr Bergsson sé sonr Bergs
GuSríkssonar. En hitt er raunar óvíst, aS Bergr í GarSi í
Kelduhverfi (um 1340) sé hinn sami og Bergr GuSríksson. En
skyldir hafa þeir veriS. Og náskyldar eru ættir þessar Jóni
“lang" Bjarnarsyni og séra Halldóri Loptssyni, sem líklegast er
heitinn eptir Halldóri í Ási í Kelduhverfi (um 1320). — ÞaS er
auSséS aS Steinþórr á GuSmundarlóni (eSa SauSanesi), sem