Nýjar kvöldvökur - 01.01.1958, Blaðsíða 15

Nýjar kvöldvökur *
Jamjar—Marz 1958
Ll. ór, 1. hefti
II ngfleiðin^ar
Tryggvasonar
IV.
Trú og skoðanir
Framh.
Ýmsir vitrir og víðsýnir samtíðarmenn
okkar láta lítið yfir þekkingu mannanna,
telja manninn vita lítið um stefnu, uppruna
og eðlislögmál þessarar tilveru, sem við
erum vaxin upp úr, erum neisti af, að allt
sé enn óráðin gáta frá sandkorninu á sjáv-
arströndinni til stjarnanna á himninum.
Aðrir gáfaðir menn og menntaðir tala um
umsvif og mikilleik þekkingarinnar. Mað-
urinn viti ótrúlega mikið um þessa veröld
og meðal annars um það, er skilningarvitin
geta ekki gefið beina vitneskju um, svo sem
víddir himingeimsins, ástand og breytileik
efnisins á fjarlægum hnöttum, um eðli og
hátterni efnisins sjálfs að vissu marki.
Hann viti mikið um þróun jarðar og um-
breytingar lifandi og dauðra mynda nátt-
úrunnar. En þrátt fyrir alla þessa þekkingu
á umhverfi mannsins kemur flestum sam-
an um, bæði lærðum og leikum, að mað-
urinn viti svo að segja ekkert um sjálfan
sig, sem augljóslega skiptir þó mestu máli,
það er hvort líf og vitund hans sé aðeins
skyndiblik í ævarandi tíma eða hvort hann
sé eilífðarvera, þátttakandi í óendanlegri
þróun tilverunnar. Hefur vitundin, sálin,
eilíft gildi?
®g‘ frásagiiir Ólaf§
ð 11 ;i iu r:i 1» o r;»11111
þáttur
Hugsun er máttur og þekking vald. Menn
lesa mikið og læra mikið og vita líklega
ósköpin öll um þetta og hitt. En því miður,
þessi vitneskja, þessi þekking, sem allir þrá
og allir heimta, er ekki vizka. Hún veitir
ekki þann þroska, sem hlýtur að vera mark-
mið alls mannlífs. I þeim skilningi er hún
dauður bókstafur, vaxtalaus fjársjóður. En
þegar menn eða þjóðir deila, verður þekk-
ingin hvöss og voldug. í þessari marglofuðu
vísindalegu þekkingu virðist meiri máttur
til þess að brjóta niður en byggja upp. Hún
virðist betur fallin til þess að særa en
græða, kröftugri í því að eyðileggja en að
varðveita, og hvar er þá nokkuð, sem
vinnst?
Það er alveg víst, að mannkynið skortir
ekki þekkingu. Það er augljóst mál, að
menn vita nógu mikið. Þeir ættu að geta
höndlað hamingjuna þess vegna. Það, sem
þá vanhagar um, er góðvild. Þeir elska ekki
nógu mikið. Þá skortir andlegan kraft til
þess að elska, lifa og þroskast. En hvernig
getum við öðlazt þenna andlega kraft? Það
er spurningin, það er gátan, það eru hinar
óráðnu rúnir framtímans, sem verða að
ráðast og okkur er vafalaust ætlað að ráða.
Ef við ætlum okkur að ráða þessar rúnir,
brjóta þetta mál til mergjar, verðum við að