Templar - 20.09.1918, Blaðsíða 3

TEMPLAR.
31
F. kvað hin tilvitnuðu orð ekki rétt
notuð. Tryggvi Þórhallsson tali um á-
standið í Reykjavík, en Weis tali um
alt ísland, og Tr. Þ., sem sjálfur er á-
hugasamur bannmaður, hefur aldrei
haldið því fram, að drykkjuskapurinn
væri meiri nú en á undan banninu, en
af tilvitnuninni, eins og hún var rifin
út úr sambandinu, mætti ráða hið gagn-
stæða. Enginn íslendingur er svo frá-
vita að hann vilji halda sliku fram.
Aftur á móti hafa margir andstæðingar
bannmálsins breytt afstöðu sinni til þess,
er þeir sáu hin heillariku áhrif þess.
Þegar bannandstæðingarnir halda því
fram, að íslenzka áfengisbannið hafi
ekki náð tilgangi sínum, þá er það
sama sem að segja, að svart sé hvítt.
Nú er mjög lítið af áfengum drykkjum
á íslandi. Nokkrir menn hafa átt birgð-
ir frá því áður en bannið gekk í gildi,
en þær eyðast og það er áreiðanlegt, að
bannið hefur ekki að eins yfirgnæfandi
fylgi hjá almenniugi, heldur einnig á
alþingi«.
Svo bætir blaðið við:
»Hvar ætla þeir próf. Weis, séra Mad-
sen og skoðanabræður þeirra að leita
að stuðningi þeirrar staðhæfingar, að
bannið hafi voðalegar afleiðingar í för
með sér, er þeir prédika mönnutn hið
dásamlega frelsi til þess að drekka á-
fengi? Þeir hafa aftur og aftur bent á
hið ógurlega ástand á íslandi og þeir
hafa gert alt sem þeir gátu til þess að
gera það sem ægilegast í augum manna.
Oss virðist að ef félagið »Den person-
lige Friheds Værn« ekki vill láta nefna
sig »Foreningen til Kændsgerningernes
Forvanskning«, þá verði það að hnekkja
upplýsingum þeim, sem hr. Ólafur Frið-
riksson hefur gefið eða að biðja op-
inberlega velvirðingar á þeirn villandi
skýrslum, sem það hefur gefið í þessu
máli«.
Friðarumleitanir.
»Vísir« flutti 8. þ. m. eftirfarandi frétt:
Sendinefnd sænskra Good-Templara
fór á fund stjórnarformanns Svia, um
miðjan íyrra mánuð, lil að spyrjast
fyrir um, hvort eitt eða fleiri hlutlaus
ríki gæti áll upptök að friðarumleitun-
um. Forsælisráðherra svaraði svo, að
stjórnin vildi alvarlega reyna alt, sem
hún gæti, til þess að Ieita um frið, sam-
kvæmt hlutleysisstefnu sinni, en sagði,
að friðarumleitanir hlutlausra ríkja væri
vonlausar, nema ófriðarþjóðirnar vildi
hlýða á málamiðlun. Hann sagðist
halda, að vonlaust væri um, að ó-
friðarþjóðirnar inyndi siuna friðar-
umleitunum að svo komnu, og þess
vegna gæti sænska stjórnin ekki hafist
handa í þessu efni. Hann sagði að
stjórnin gæfi nákvæmar gætur að öllu,
sem fram færi og væri reiðubúin til
þess að reka erindi hverrar ófriðarþjóð-
ar, sem vildi láta leita um frið og sættir.
Til athugunar.
»Vestri« flulti nýlega grein um megna
suðuvökvadrykkju, sem átt hefði sér
stað á ísafirði. Hefði verzlun ein þar í
bænum fengið allvæna sendingu af suðu-
vökva og hefði hún komið frá umsjón-
armanni áfengiskaupa. Hafði sprittið
haft svo lítið i sér af efni því, sem not-
að er til að gera það óhæft til drykkj-
ar, að lítið bar á því að hér væri um
annað en hreint spritt að ræða. Ber
þetta vott um frámunalegt hirðuleysi frá
hendi umsjónarmannsins, sem á að gæta
þess að nægilega mikið sé látið í spritt-
ið af efnum þeim sem gera það óhæft
til drykkjar. I3að kom fyrir i fyrra að
#in verzlun hér í bænum seldi suðu-
vökva, sem var álika lítið blandaður og
sá, sem hér er um að ræða — enda
seldist hann á svipstundu!
»Vestri« fór hörðum orðum um þetta
háltalag og láum vér honum það ekki.
Úr slíku er hægt að bæta með því að
selja suðuvökva eftir seðlum og gæta
þess stranglega, að hann sé blandaður
eins og fyrirskipað er.
*
* ¥
Altalað er hér í Reykjavík, að mikið
kveði að hármeðalasölu hér í bæ,og drekki
ntenn þau að nokkruin mun. Einnig kvað
apótekið selja kynstrin öll al þeim vökva.
Petla gefur manni þá hugsun, að
inönnum sé alveg sama um það, hvað
þeir selji náunganum, ef það er að eins
ekki bannað með lögum. Petta ber vott
um siðferðistilfinningu á mjög lágu sligi,
því maður, sem hefur grun um að hann
geri meðbróður sínum skaða með því
að verzla með einhvern hlut, hættir
því, ef hann er samvizkusamur og
réttsýnn. En að nota sér ástríður ná-
ungans til að græða fé, er tæplega hægt
að kalla æruverða framkomu. Þetta
hefur átt sér stað á liðnum timum, en
nú er skoðun inanna mjög að breytast
í þessu tilliti og þá ættu þeir, sem verzla
að hegða sér eftir því.
*
¥ ¥
Mjög er um það rætt, live sumir lækn-
ar misbrúki heimild þá, sem þeim var
veilt með bannlagabreytingunni 1915 eða
læknabrennivíninu svo nefnda. Eru það
Ijótar sögur, sem fara um landið af
þvi atferli og hvernig þeir hafa farið að
ráði sínu, sem jafnvel hæst göluðu um
siðferðisþrek læknastéttarinnar í því að
nota þessa heimild. Enn þá er það
mönnum í fersku minni, hve Stranda-
læknirinn stökk upp á nef sér i efri
deild, er mál það var til uraræðu, þeg-
ar séra Björn Þorláksson benti á það,
að heimild þessi gæti orðið tvíeggjað
sverð i hendi læknanna, sem jafnvel
gæti beinst að þeirn sjálfum. En nú er
það komið á daginn, að séra Björn hafði
rétt að mæla. Reynslan hefur þegar
sýnt það og sannað, að of margir lækn-
ar eru alls óhæfir til að njóta þessarar
heimildar.
*
* *
í fyrstu grein þessa tbl. um »Stefnu-
skrá Templara« er minst á kröfur þær,
sem gera beri til embættismanna þjóð-
innar með tillili til bannlaganna. Eru
kröfur þessar í nákvæmu samræmi við
skoðun þá, sem haldið var fram í blað-
inu »Fréttir« fyrir nokkru.
Allsherjarbræðralagið.
Frarnh.
í því, sem að framan er sagt, er sýnt
í fáum dráttum hver áhrif samkepnin
hefur haft á líf þjóðanna og hver endir
varð þar á. Öllum þeim, sem athuga
það mál grandgæfilega, hlýtur að verða
það ljóst, að sú stefna hefur verið í
eðli sínu og afleiðingum gersamlega
andstæð bræðralagshugsjóninni. Hún
hefur alið af sér allskonar illar hvatir
og tilhneigingar, sviksemi ýmiskonar og
óorðheldni. Hún hefur sundurtætt það,
sem saman átti að vera. Hún hefur
komið í veg fyrir alla sanna samvinnu
þjóðanna, sem á að byggjast á hrein-
skilni og drengskap, en þess í stað
tengt þá, er tryggja vildu afstöðu sina
og hagsmuni með óheiðarlegum meðul-
um, launráðum og illkvitnislegum und-
irróðri. Sá, sem hæst galaði um frið,
samvinnu og samkomulag, hafði jafn-
vel mestu og ófyrirleitnustu launráðin
með höndum og svo var öll friðar-
hræsnin verðlaunuð og lofuð hátt, svo
ómaði um víða veröld.
Það er þá sýnt, að þetta er ekki leið-
in að takmarkinu: Allsherjarbrœðralag
mannkynsins.
Útbreiðsla bræðralagsins.
Þá kemur til athugunar: Hefur nokk-
uð verið gert í þá átt að efla bræðra-
lagshugsjónina og rótfesta hana rneðal
manna?
Sennilega mun allerfitt að finna frum-
drættina til kenningar þessarar, því hún
hefur áreiðanlega verið flutt mannkyn-
inu frá alda öðli. Öll aðaltrúarbrögðin
hafa kent hana og lagt ríka áherzlu á
að menn kappkostuðu að lifa og breyta
samkvæmt henni. Síðasti trúarbragða-
höfundurinn, sem uppi hefur verið, lagði
eins og kunnugt er, ríkt á við menn að
lifa samkvæmt bræðralagshugsjóninni
og kemur sú kenning hans einna ber-
legast í Ijós i þessum orðum hans:
»Elskið hver annan, bræður míuir«.
Enda þótt þessi orð hafi verið töluð til
fárra manna í Gyðingalandi fyrir nálega
2000 árum, þá er þó enginn efi á því,
að þau orð ná til allra og hefur verið
beint til allra manna, sem á jörðu
mundu búa eftir þann tíma.
Launhelgar fornaldarinnar (mysteria)
voru fegurstu ávextirnir á viði trúar-
bragðanna. Menn fengu ekki inngöngu
í þær fyr en eftir mikinn og langan
undirbúning og oft mun það hafa borið
við, að siðferðisþrek manna, andlegur
þroski og viljakraftur hafði ekki náð
þeirri fullkomnun að þeir fengi staðist
undirbúningsreynslu þá, sem heimtuð