Templar - 10.04.1923, Blaðsíða 2
10
TEMPLAR.
Ritsti'óri:
Gisli Jónasson, Vesturgötu 16.
Ritnefnd:
Þorvaröur Porvarðsson, Flosi Sigurðs-
son, Pétur Zóphóníasson, Borgþór Jó-
sefsson, Pétur Halldórsson.
Afgreiðslumaður:
Magnús V. Jóhannesson, Vesturgötu 29,
Reykjavík.
lögð í rústir. Og mörg hugsjónamál
þjóðanna lúta sömu lögum í þessum
hildarleik glötunarafla lífsins, meðan
hann er í algleymingi að minsta kosti.
En hjá flestum þjóðum eru til menn,
sem aldrei missa sjónar á andlegum
verðmætum og eru jafnan reiðubúnir
að vinna þeim. Þeir menn eru ljósgjaf-
ar þjóðanna í svartnætti hörmunga og
haturs,
Eftir þessa 4 ára blóðugu styrjöld,
voru flestar ófriðarþjóðirnar svo ör-
magna orðnar, að hægt var að semja
vopnahlje, fyrir milligöngu góðra og
gætinna manna. En ófriðurinn hafði
kostað þær of fjár, auk alls blóðs og
landauðna. Og nú hófst barátta fyrir
fjáraQa til greiðslu þeirra hernaðarskulda,
sem annars verða með þeim hætti greidd-
ar. Margar þeirra þjóða, sem ekki tóku
beinan þátt i styrjöldinni, höfðu auðg-
ast mjög þessi árin, en samfara því
hafði komið andlegt los og ýmiskonar
spilling, ekki siður en hjá ófriðarþjóð-
r.num sjálfum. Eftir að friður hafði
verið saminn, hófst viðskiftastyrjöldin
mikiu ákafari en áður hafði verið.
IV.
Einn þáttur viðskiftastyrjaldarinnar
er okkur mikið kunnur orðinn. Hrásið-
uð þjóð, Spánverjar, gera þá kröfu á
hendur okkur, að við breytum löggjöf
vorri samkvæmt þeirra vilja, til þess
að þeir hafi hjer markað fyrir vínfram-
leiðslu sina, að öðrum kosti skuli salt-
fiskur okkar sæta hæsta tolli á mark-
aði þeirra. Sömu kröfur gera þeir á
hendur Norðmönnum. Par að auki skuli
skip þeirra greiða afarháa hafnartolla,
er þau koma í spánska höfn.
Löggjafarvald þessara ríkja þykist
hafa verið neytt til þess að lúta kúgar-
anum og því tekið þann kostinn. Um
þetta hefir verið deilt, því ekki er þess
nein von að ánægja sje með þau úrslit
málsins. Hann virðist ekki að ástæðu-
lausu sá grunur, að andbanningar þess-
ara þjóða hafi jafnvel lagt sinn skerf
til þess að svona er komið. Enda er
það i samræmi við hina drengskapar-
lausu baráttu þeirra gegn þessu málefnií
Nú hefir áfengi fengið hjer lögvernd-
un og vilja sumir að sem minst höft
sjeu lögð á um sölu og veitingar, svo
blygðunarlausa ódrengi elur þjóð vor.
Er sorglegt að sjá og heyra hve blindir
margir virðast vefa fyrir þeirri svívirðu,
sem þjóð vorri er ger með þessari kröfu
af hálfu kúgaranna.
Alþingi virðist mjög ósamdóma um,
hvernig verja skuli blóðpeningunum. En
um það þarf ekki að deila, að fátt sýnir
betur siðferðilegan stjórnmálaþroska
þingmanna en framkoma þeirra i þessu
máli. Pað ættu kjósendur að muna við
næstu alþingiskosningar.
Pess verður þjóðin að krefjast, að
öllu því fje, er ríkissjóður fær fyrir
áfengi, sem keypt er eftir kröfu Spán-
verja og sem upptækt er gert, sje varið
til þess að vinna á allan hátt á móti
eyðileggingu þeirri, sem samfara er
áfengisnautninni. Pað verður að losa
þjóðina úr þeim viðskiftafjötrum, sem
olla henni þess böls, er hjer um ræðir.
það verður að leyta samvinnu við þær
þjóðir, sem þegar hafa ákveðið að bind-
ast samtökum til sigurs þessu máli.
Sje þjóðin svo heillum horfin, að velja
sjer þá eina til forystu, sem ekki sjá,
hver hætta er á ferðum, getur farið svo,
að dagar hennar verði taldir fyr en
nokkurn varii.
Framsöguræða
Magnúsar Jónssonar um frum-
varp til laga um stofnun sjóðs
til eflingar bindindisstarfsemi
í landinu
Þegar þingið í fyrra gekk undir þá
nauðungarkosti, að samþykkja 'undan-
þágu frá lögum um aðflutningsbann á
áfengi, þá mun það hafa verið ástæðan
hjá flestum, og mig langar til að segja
öllum þeim háttv. þingmönnum, sem
þá breytingu samþyktu, að það væri
gert vegna svo brýnnar þarfar landsins
og þjóðarinnar, að engis annars væri
kostur. Að öðrum kosti hefði slíku til-
ræði við bannhugsjónina verið vísað
frá þinginu með þegjandi fyrirlitningu
af miklum meiri hluta þingmanna.
Jafnframt mun það og hafa verið
ríkt í huga margra, að í þessu máli
yrði það að koma sem skýrast fram,
að. þetta væri gert sakir lífsnauðsynja
atvinnuveganna, en ekki fyrir þær sakir,
að bannmenn væri nú farið að muna í
þær krónur, sem ná mætli inn í ríkis-
sjóðinn með því að hleypa vínum inn
í landið. Bannmenn hafa verið og eru
bannmenn af þeirri ástæðu, að þeir
hafa sjeð og skilið, að það er illa og
heimskulega fengið fje, sem með þeim
hætti er tekið í ríkissjóð, ef það er gert
af þeim ástæðum einum. Bannmönnum
hefir ekki skilist og skilst aldrei, að
þeir, sem borga toll í ríkissjóð fyrir að
fá vín, gætu ekki borgað þær krónur
eins vel án þess að kosta upp á vínið
og án þess að verða miður starfhæfir
vegna áhrifa þess. — En á þinginu í
fyrra var litið ráðrúm til þess að gera
nokkrar frekari ráðstafanir í þessu skyni,
því að áliðið var þingtímans, þegar
þessu máli var lokið, enda máske hjá
sumum einhver vonarskíma um, að úr
þessu kynni að rætast eitthvað á þeim
árstíma, sem fram undan var og frestur
var gefinn um fullnaðarúrslit. Einhver
gat gert sjer vonir um, að vinir vorir
og samherjar i hinum voldugari lönd-
um mundu geta greitt eitthvað snöruna,
sem okkur var búin, eða að annaö
skipaðist svo á árinu að vjer þyrftum
ekki undir ókjörin að ganga, og þá
ekki heldur að gera neinar ráðstafanir
þessu viðvikjandi. En nú er útlitið því
miður ekki bjart í þessu efni.
Annað mun og hafa verið allríkt £
huga þeirra, sem bannstefnunni voru
hlyntir, þó að þeir yrðu að leika hana
svona hart, og það er, að eflir því sem
unt væri, skyldu þeir reyna að bæta
henni það upp, sem nú væri frá henni
tekið. Að vísu hljóta bannmenn aö
halda því fram, að bannið verði ekki
bætt upp með öðru en banni. Annars
hefðu þeir ekki slefnt að því svo fast
sem þeir gerðu. En svo fast mega menm
aldrei blina á einn og sama blettinn, að
þeir stari sig blinda á alt annað. Og
það er Ijelegur háseti, sem leggur árar
með öllu í bát, ef hann hrekur frá þeim
staðnum, sem hanq helst vildi ná, og
lætur reka aðgerðalaust beint í brim-
garð og boðaföll án þess að hafast að.
Nei, ef ekki það besta, þá það næst
besta, svo verður hver þrautseigur bar-
dagamaður að hugsa. Og svo mun og
vera með flesta bann- og bindindisvini
í landinu. Enda þótt það kunni að
fljúga í huga einhvers, að úr því sem
komið er, sje best að henda öllu frá
sjer, þá má ekki fallast á slíkt fljótræði
og óvit, og sannir vinir þessarar hug-
sjónar geta það ekki. Þeir gela ekki
hent hugsjóninni sjálfri frá sjer fyrir
það, að eitt vopnið til varnar henni,
hefir verið slegið úr höndum þeim.
Nei, nú er að gera við því sem er„
Nú er að hefjast handa á því stigi, sem
málið er. Það er málinu vissulega gagn-
legra en standa auðum höndum og
æpa: hefði, hefði, sem »hjeðan af stoð-
ar ekki baun«.
En hvernig getum við nú sameinað
þetta tvent? Annarsvegar sýna að viö
höfum ekki afnumið bannlögin til þess
að taka fje fyrir sæmd okkar og hins
vegar styðja þann málstað,( sem hjer
hefir orðið svo harkalega fyrir rás við-
burðanna ?
Það er þetta tvent, sem við, háttv.,
þingmaður Borgfirðinga og jeg, höfum
viljað sameina með þessu frumvarpi,
sem nú liggur fyrir. Með því að verja
ágóðanum af áfengisverslun ríkisips og
sömuleiðis því, sem aðrir greiða fyr-
ir að fá að versla með vín, til þessa
málefnis, er því lýst skýrt og skorinort
yfir, að ef ríkissjóður þarf á fje að
halda til almennra þarfa, þá viljum við
miklu heldur fara aðrar leiðir til þess að
afla tekna þeirra, sem hann þarf. Og
því megi af þeim ástæðum hvenær sem
er setja bannlögin í samt lag aftur. Og
á hinn bóginn fæst með þessu allmikið
fje til þess að starfa að því málefni,
sem nú stendur höllum fæti vegna þess-
arra tilneyddu ráðstafana.