Templar - 22.06.1923, Page 1

TEM PLAR.
XXXVI.
Áfengissalan 1922.
Bannlögin eru úr sögunni í bili.
Átengið flýtur á ný yfir landið og
virðist ekki þurfa að lúta öðrum lögum
en þorsta iandsmanna, og hann virðist
því miður nokkuð mikiil eftir öllum
sólarmerkjum að dæma.
Áfengisverslun ríkisins heitir sú stofn-
un sem nú sjer fyrir spönskum drykkjar-
föngum og brennivini. Hún hefir einka-
rjett til innflutnings á því áfengi sem
undanþágan undan hannlögunum heim-
ilar. Hún var sett á stofn áður en Spán-
verjar komu lil sögunnar, og álti upp-
haflega að annast innflutning á áfengi
til Jyfja; en þegar bannlögin voru num-
in úr gildi, var áfengisversluninni falin
einkaheimild til innflutnings hinna Ieyfðu
vína.
Inuflutningur spanskra vína hófst með
júlimánuði 1922.
Hjer fara á eítir nokkrar upplýsingar
um áfengisverslun ríkisins á árinu 1922,
og er rjett að minnast þess, að hin svo
kölluðu ljettari vín, undir 20 %, eru
aðeins flutt inn eftir 1. júli.
Áfengið mun mestmegnis flutt hingað
frá Danmörku, en nokkuð frá Spáni,
og nokkuð frá Englandi. Hvort það er
alt upprunnið frá Spáni er ekki golt
að segja; hefir máskje heldur ekki veru-
lega þýðingu eins og sakir standa.
Á landinu eru 7 sölustaðir áfengis, á
þessum stöðum: Reykjavík, Hafnarfirði,
Vestmannaeyjum, Seyðisfirði, Akureyri,
Siglufirði og ísafirði.
í Reykjavík er sölustaðurinn rekinn
fyrir reikning áfengisverslunarinnar, en
á hinum stöðunum fyrir reikning ein-
stakra manna.
Við verslunina í Reykjavík vinna 12
manns, 4 á skrifstofu, 4 við vörugeymsl-
una og 4 við útsöluna. Lar að auki má
telja lyfsölustjórann, sem er yfirmaður
verslunarinnar.
Áfengisveitingastaður ér einn, í Reykja-
vik. Mun heimilt að veita þar áfengi
aðeins með heitum mat. Ekkert afgjald
er goldið til hins opinbera fyrir veitinga-
leyfið. f reglugerð um áfengissöluna er
gert ráð fyrir veitingastöðum á ísafirði,
Akureyri og Seyðisfirði, en veitingaleyfi
hafa ekki verið veitt fyrir þessa staði
ennþá, hvað sem síðar kann að verða.
Allur ágóði af vefslunarrekstrinum ár-
ið 1922 var kr. 270,338,39. En þar er
meðtalið sem ágóði söluverð þess áfeng-
is sem upplækt hefir verið gert (ólög-
lega innflutt), og afhent versluninni til
sölu, og virðist sem það muni vera all-
veruleg upphæð þetta árið.
Reykjavík, 22. júní 1923.
Eftir því sem verslunarstjóranum seg-
ist frá, virðist notkun á spiritus og vin-
um til lækninga vera heldur i rjenun.
f*ó verður sú ályklun ekki dregin af
ský^rslunni hjer að neðan, ef dæma má
eftir henni um þetta.
Innflutniugstollur er goldinn af áfeng-
inu eftir styrkleika: Á spiritus kr. 5,00
af líter, Cognac 3 kr. af 1/i fl., vínum
12—20 % slyrkleika 2 kr. af x/i fl. og
ljettari vínum 1 kr. af % fl- Hefir þá
tollur af innfluttu áfengi á árinu num-
ið um 483 þúsund krónum.
Innflutningur og sala 1922:
Af vínanda (96 °/o) var flutt inn
44,327 1. fyrir kr. 64,235,00
Óselt í árslok 4730 ---------- 18,353,00
Selt á árinu 39,597 1. fyrir kr. 45,882,00
Af Cognac var flult inn
6S29 Vifl. fyrirkr. 45,119,00
Óselt i árslok 2722 Vi -. — — 13,305,00
Selt á árinu 4207 J/i fl. tyrir kr. 31,814,00
Vín milli 12 og 20 % flutt inn
107,251 Vifl.fyrir kr. 287,055,00
Óselti ársl. 52,642 Vi - — —136,905,00
Selt á árinu 54,609 Vifi.fyrirkr. 150,150,00
Vín innan við 12 % inn
26,307 VifUyrirkr. 78,641,00
Óselt í ársl. 13,357 Vi - — — 38,885,00
Seltáárinu 12,950Vifl.fyr>rkr. 39,756,00
Þella eru ekki litlar fjárhæðir, sem
landsmenn hafa goldið fyrir áfengi i fyrra.
Innkaupsverð áfengisins samtals
um kr. 222,000,00
Tollar af áfenginu samt. — — 483,000,00
Ágóði áfengisverslunarinn-
ar samtals , . . um — 270,000,00
Alfs' kr. 975,000,00
— níu hundruð, sjötíu og fimm þús-
uud krónur — og er þó ótalinn allur
reksturskostnaður verslunar ríkisins og
útsölustaðanna.' Má áætla hið ótalda um
125 þúsund krónur, og kostar áfengið
þá samtals um 1100,000,00 — eina mil-
jón og eitt hundrað þúsund krónur, —
eða um 11 kr. á hvert mannsbarn á
landinu, 50—60 kr. á hvert heimili að
jafnaði. Og þó er bjer aðeins um V*
ár að ræða að þvi er spánarvínið snert-
ir, og aðeins talinn hinn beini kostnaður.
Að vísu má segja að það fje sem
rennur i ríkissjóðinn sje ekki beinn
eyðslueyrir í þessu satnbandi, en það
er undir öllum kringumstæðum illur
fengur, — sem illa forgengur, nema það
sje notað í því skyni eingöngu, sem
gæti rjettlætt slikan ágóði af siðleysi
nokkurs hluta landsmanna: til þess að
útrgma áfenginu á ný úr landinu. Og
leiðirnar liggja beint við. Þær eru þess-
ar: að halda uppi öflugri bindindis- og
bannfræðslu; að afla með öllu móti
aukins markaðar fyrir sjávarafurðir
7. blað.
landsins; að vinna að því á allan hátt
að vjer getum íhlutunarlaust af erlendu
valdi ráðið Iöggjöf vorri í áfengismál-
um. Þessar leiðir eru allar færar. Þær
munu allar leiða til gagnsemdar landi
og lýð.
Það er skylda hvers góðs manns,
að fylgja þessu máli með einbeittri al-
vöru til hins ýlrasta, og una ekki fyr
en bann gegn öllum áfengisdrykkjum
er lögleitt aflur í landi voru. Að því
verðum vjer að stefna með forsjá, en í
fullkominni alvöru. P. H.
Áfengisnautnin og
eftirlitið.
Þegar Bandaríkin samþyktu bann-
lögin voru jafnframt gerðar fullkomnar
ráðstafanir til þess að sjá um að þeim
væri hlýtt, eigi síður en öðrum gildandi
lögum rikjanna. Eftirlitsmenn voru skip-
aðir, skrifstofur settar á fót, sem skyldu
hafa nákvæmt eftirlit með árangri þess-
ara laga, lögbrjótum stranglega hegnt
o. s. frv.
Bandaríkjamenn höfðu haft mikil og
góð kynni af banninu áður en samþykt
var að taka bannákvæðið inn í grund-
vallarlög ríkjanna. Þeir gerðu það því
með fullum skilningi og »vitandi vits«.
Og þeir hafa sýnt það síðan, að þeim
er full alvara með að láta hlýða þeim,
eins og öðrum ákvæðum grundvallar-
laganna. Vitanlega kostar banneftirlitið
miljónir dollara, en beinn fjárhagslegur
hagnaður sem þeim fylgir nemur tugum
og hundrum miljóna árlega, svo beinn
fjárhagslegur gróði er ákaflega mikill.
Bandaríkjamenn verða ekki með rjettu
taldir neinir fjármálaóvitar, þeim er
bannmálið hagsmunamál, og þá lekju-
lind munu þeir sist af öllu ónýta.
Þá er þeim ekki síður ljóst hve stór-
mikil menningarbót þjóðinni varð að
þessum lögum. Bandarikjamenn eru
fullvissir þess, sem hinn heimsfrægi T.
A. Edison sagði, »að Amerika áu áfengis,
mun i framtiðinni verða mjög hættulegar
keppinautur allra annara þjóða, og að
þær verða annað hvort að útrýma á-
fenginu eða fara halloka i viðskiftunumw.
Þegar bannlögin gengu i gildi hjer á
landi, voru engar sjerstakar ráðstafanir
gerðar til þess að sjá um að þau ekki
væru brotin. Engin sjerstakur eftirlits-
maður skipaður til þess að sjá um
framkvæmd þeirra eða hafa eftirlit með
árangri þeirra.
AUir sem heilbrigða skynsemi hafa