Þjóðmál - 22.03.1971, Blaðsíða 4

4
Þ J Ó Ð M Á L
FAXI skrifar:
• Skyldur ríkisins við Vestmannaeyjar.
• Framlag Vestmannaeyja til ríkissjóðs.
Það er sérstaða Vestmannaeyja, hve vel |)ær liggja við feng-
sælustu fiskimiðum landsins. I'cssi sérstaða Eyjanna hcfur dreg-
ið að sér þróttmikið, duglegt og athafnasamt fólk, scm leggur
sig í framkróka um að nýta vel þau margvíslcgu tækifæri sem
hér hjóðast þeim, scm æðrulaust bjóða náttúruöflunum byrginn.
Þannig hafa Vestmannaeyingar att tiltölulega meiri hlutdcild í
þjóðararðinum en íbúar nokkurs annars byggðarlags á fslandi,
eða um J6% gjaldeyristeknanna, að bví cr tölur hcrma. I‘að
cr því ekki óeðlilegt þótt fólk hér í bæ liafi góðar tekjur, jafn-
vcl bctri en fólk viðast annars staðar á landinu.
En galli er á gjöf Njarðar. Þessa aðstöðu verða Eyjabúar
að gjalda nokkru verði. Neyzluvatn og vatn fyrir hinn um-
fangsmikla fiskiðnað hafa þeir orðið að sækja um langan veg
á land upp. Samgöngur á sjó hafa verið svo strjálar og stopul-
ar að miklir vöruflutningar hafa orðið að fara fram loftleiðis,
en af því leiðir hærra vöruverð cn annars staöar gerist. (Á
þessu var vakin athygli á Alþingi með frumvarpi Karls Guð-
jónssonar um útreikning sérstakrar vcrðlagsvísitölu fyrir Vcst-
mannaeyjar, en það hefur ekki náð fram að ganga). En jafn-
vel hvað flugsamgöngur snertir búa Eyjabúar við mikið örygg-
isleysi og mun láta nærri að fjóröung ársins sé ekki flugfært
liingaö. Sumir muna yppta öxlum og færa þetta á rcikning
óumbreytanlcgra náttúrulögmála. En eru þctta náttúrulögmál,
scm mannlcgur máttur fái ckki um þokað?
I þcssu sambandi cr vert að ihuga örlítið framlag einstaklinga
til ríkissjóðs og bæjarfélaga. Hve mikinn hluta tekna greiða cin-
staklingar í opinbcr gjöld, og hvert er hlutfallið milli þcirra
gjalda, sem einstaklingar greiða til ríkisins og cigin bæjarfélags.
Flcstir munu sammála um að opinber gjöld launafólks séu of
há, og að tekjur almennings hrökkvi vart fyrir nauðþurftum. Á
liinn bóginn eru mcnn einnig' sammála um, að ríki og bæjar-
félög þurfi drjúgar tckjur til að standa straum af nauðsynleg-
um framkvæmdum og þjónustu við þcgnann á hverjum tíma.
Hinar háu mcðaltekjur ibúa í Vestmannaeyjum og rckstur
stórra fiskiðjufyrirtækja hér í bæ gera það að verkum, að út-
svarstekjur bæjarsjóðs eru mjög hagstæðar miðað við önnur
bæjarfélög á landinu. Spurningin um góðan bæjarrekstur og
góða stjórn bæjarins byggist því ekki cinungis á því livcrsu
miklum framkvæmdum er komið í verk, heldur hversu VEL
það fé er nýtt, sem hæjarhúar fela fulltrúum sínum til umráða.
Hér verður þó ekki fariö frckar út í stjórn Vestmannaeyjabæjar
að sinni, en sérstök áherzla lögð á sanngjarnar kröfur skatt-
greiöanda þess byggðarlags á hcndur ríkissjóði. Rekstur ríkis-
báknsins byggist á starfi og framlciðslu þegnanna. Því meiri
tekna scm við öflum, þeim mun gildari verða sjóðir rikis-
ins, sem standa undir hinum margvíslega kostnaöi sem af því
lilýzt að vera lítil bjóð í stóru og strjálbýlu landi. Hlutverk
ríkisins er að deila þessu fé sem skynsamlegast og réttlátlegast
milli þegnanna.
Sú fjármálapólitík, sem rckin hcfur vcriö af stjórnmálamönn-
um á undanförnum árum, hefur miöaö að því að dylja þessar
staðrcyndir og rugla fólk í riminu. Opinbcr framlög hafa ekki
lotið ncinum skynsamlegum Iögmálum, hcldur farið eftir sið-
lausri hitlingapólitík og hrossakaupum, sem mun jafnast á við
það sem verzt þckkist í heiminum. Fólki er ætlað að trúa því,
að hlutdcild þcirra í samciginlegum sjóði þcgnanna fari og
cigi að fara eftir geðþótta landsfcðranna, náð og miskunn. Það
alvarlegasta við þetta er að fólk er almcnnt farið að trúa því,
að þannig hljóti þetta að vcrða, því verði ekki breytt, að öll
opinbcr fjármálastjórn sé rotin og siðlaus. Það lætur því undir
höfuð leggjast, að krefjast einarðlega skýlauss og ótvíræðs
réttar síns. Og kjörnir fulltrúar fólksins lcita ckki eftir stuðn-
ingi þess við kröfur sínar, licldur miklast af því, að þeim hafi
tekist að kría hcssar og hinar hundsbæturnar úr hendi ríkis-
valdsins, eins og um óforséða sendingu af himnum ofan sé
að ræða. Eða hvcrnig skyldi standa á því aö ríkisvaldið skuli
þverskallast við að veita lágmarksþjónustu tli byggðarlaga, sem
hvað drýgstan skerf leggja af mörkum í sameiginlegan sjóð
landsmanna? l»að eru ekki óuinbrcytanlcg náttúrulögmál, sem
hindra Vcstmannacyinga í að njóta svipaðra samgönguaðstæöna
og aörir íhúar þessa kjördæmis. Það eru ekki óumbreytanlcg
náttúrulögmál, að fjármálastjórn sé siðlaus og spillt og út úr
hcnni verði að krcista sjálfsagða fyrirgreiðslu eins og bctlarar
biðji um ölmusu. Við Vestmannaeyingar förum ekki fram á
hitlinga eða ölmusuúthlutun. Við tcljum, að við leggjum fylli-
lega okkar skerf til þjóöarhúsins, og því eigum við fullan RÉTT
til þess aö þjóöfélagið beri þann kostnað, sem af því hlýtur að
Ieiða að jafna aðstöðu okkar við aðra landsmcnn. Við hljótum
því aö ætlast til að fulltrúar okkar á Alþingi krefjist þessa sjálf-
sagða réttar af fullri cinurö í stað þess að knékrjúpa við fót-
skör valdsins eins og beiningamcnn og þiggja bljúgum og þakk-
látum liuga þær lcifar, sem í þá kann að vera fleygt, þegar aðrir
eru staðnir upp frá boröum mcð mettan kvið. Höfum við öllu
lengur skap til þess að sitja uppi með slíkar rolur sem fulltrúa
okkar ■ sölum Alþingis? I»að veröur varla sagt, að ástandið í
samgöngumálum Eyjanna beri vott um, að fulltrúum þcirra sé
ljós þessi skýlausa réttarkrafa, eða sýni manndóm þeirra og
reisn.
Það verður að tcljast meðal furðuverka 20. aldarinnar, að
enn á því herrans ári J971, skulum við ekki hafa fcngið hcntugt
og hraöskrcitt skip til að annast daglega, farþcga-, vöru- og
bílaflutninga milli Vestmannaeyja og I»orlákshafnar og Rcykja-
víkur. Hér er ekki um að ræöa ncina góðgeröarstarfsemi fyrir
okkur Vestmannacyinga. Hér er cinungis um aö ræða almcnnt
réttindamál fyrir íbúa þróttmikils byggðarlags, þar sem sam-
gönguaöstaða er slík að til verulegs óhagræðis er í atvinnu-,
efnahags- og menningarmálum .Þetta cr því ekki cinungis
hagsmunamál okkar Vcstmannaeyinga. Það er hagsmunamál al-
þjóðar að Vestmannaeyingum sé sköpuð sem bezt aðstaða til
þeirrar sjósóknar, sem er þjóöarbúinu svo mikil vog, cn ekki
settir skör lægra en aðrir þegnar þjóðfélagsins.
TIMBURSALAN
Vestmannaeyjum
AUGLÝSIR NÝKOMIÐ:
SPÓNAPLO'TUR
TIMBUR
HARÐVIÐUR
ÞAKJÁRN
STEYPUSTYRKTARJÁRN
Kaupfélag
Vestmannaeyja
SAFNAHÚSIÐ í EYJUM —
Framhald af forsíðu.
þeirra og halda heiðri þessa
fólks á loft? I»að viljum við
gera, þá tímar líða, eftir því
sem tök verða á því. Safna-
byggingin er veigamikill þátt-
ur í hugsjón þeirri og starfi.
Og enn er ekki talið allt hlut-
verk Safnahússins okkar. Kaup-
staðurinn á nú þegar töluvert
listasafn, bæði að vöxtum og
gæðum. Þar með 30—40 lista-
verk eftir hinn fræga, íslenzka
Kjarval. Listaverkin verða að
öllum líkindum látin prýða sal-
arkynni byggingarinnar á öll-
um hæðum. Þó hefur ekkert
verið um það afráðið, að ég
bezt veit.
Með tíð og tíma er svo ætlun-
in, að í samhengi við þessa að-
albyggingu verði byggður salur
vestan við hana og sunnanvert.
Hann er ætlaður til fræðslu-
starfsemi í kaupstaðnum, svo
sem til fyrirlestrahalds, lista-
verkasýninga og sýninga á
fræðslukvikmyndum.
Þannig viljum við öll, að
Safnahúsið okkar geti orðið á-
þreifanleg menningarstofnun í
Sjólfstæður maður —
Framhald af bls. 3
Að berja í borðið.
Þetta mál er einfalt og ljóst.
Sé þingmaður ekki eign „Flokks-
ins“, sem hann getur farið með að
geðþótta, heldur sjálfstæður ein-
staklingur er ekkert óheiðarlegt
við það, að hann setji ákveðin skil-
yrði við stuðningi við ríkisstjórn.
Hafa nú einhver mál komið upp,
sem réttlæta t. d. að þingmaður
Vestmannaeyja gerði slíkan fyrir-
vara á um stuöning sinn við ein-
hverjar aðgerðir ríkisstjórnarinn-
ar?
Vissulega hafa þau mál verið á
undanförnum árum og má t.d.
nefna Vatnsveituframkvæmdirnar.
Af málum sem nú eru efst á baugi
ber hiklaust að nefna samgöngu-
mál Eyjabúa. Það er þjóðarskömm
og þjóðarvanzi að stórvirkasta
framleiðslustöð þjóðarinnar, Vest-
mannaeyjar, skuli búa við slíkt ör-
yggisleysi og óvissu í samgöng-
um og raun ber vitni. Allt að
fjórða hvern dag á ári getur ver-
ið óflugfært. Herjólfur er óhent-
ugt og raunar óboðlegt skip, auk
bess sem hann hefur fleiri stöð-
um að sinna en Eyjum. En þetta
er ekkert einkamál Eyjabúa. Þeir
eiga ekki að þurfa að gjalda sér-
stöðu sinnar heldur verður sam-
félag þegnanna, ríkisvaldið, að
leggja sitt af mörkum til að jafna
þann mun sem er á aðstöðu þeirra
og annarra landsmanna.
f>að er þjóðarhagur að hlúð
verði að þessari tekjudrýgstu veiði-
stöð þjóðarinnar.
Hér var því tvímælalaust tilefni
til fyrir þingmann Vestmanna-
eyja að sýna þann kjark og mann-
dóm að slá í borðið og segja:
„Þessi ríkisstjórn á ekki fyrirfram
vísan stuðning minn, fyrr en úr
bessu hefur verið bætt“. En kjark-
inn, manndóminn og sjálfstæðið
skorti. Það var flutt þingsályktun-
artillaga um nefnd til að hagræða
ferðaáætlun Herjólfs. Þetta á að
duga til að tryggja „atkvæðin“.
Nei, Sjálfstæðisflokkurinn leyfir
ekki fremur en aðrir íslenzkir
flokkar „sjálfstæði einstaklings-
ins“ í sínum röðum. Og Guðlaug-
ur Gíslason er ekki sjálfstæður
maður. Hann er bara „Sjálfstæðis-
maður“.
kaupstaðnum. Allt tekst okkur
þetta, ef við skiljum eða viljum
skilja hvert annað, sem hér
byggjum bólið, og starfa sam-
an að þessari göfugu hugsjón.
Með þeirri ætlan og þeim vilja
getum við lyft Grettistaki, þó
að við séum ekki mörg.
Fyrir traust og velvilja Eyja-
búa og trú á þessa sameigin-
legu hugsjón okkar allra, hafa
þeir gert Sparisjóð Vestmanna-
eyja því vaxinn að lyfta eilítið
undir þessar byggingarfram-
kvæmdir með ýmiskonar fyrir-
greiðslum. Við vonum, að sú
samvinna megi halda áfram
sem lengst. Við vitum, að fleiri
stofnanir í Eyju, sem búa yf-
ir afli þeirra hluta, sem gera
skal, koma okkur til stuðnings
og hjálpar með máttinn sinn,
þegar fram líða stundir.
Þ. Þ, V.