Þjóðmál - 29.03.1971, Side 1
Menningarieg og efnahagsleg staða
Vestmannaeyinga
Þeir, sem lítið þekkja til hér í
Eyjum, hafa stundum látið í ljós
þá skoðun, að hér hugsi menn um
lítið annað en fisk. Þessi skoðun
ber einstaklega góðan vott um þá
yfirborðsmennsku er einkennir af-
stöðu fjölda fólks til verklegrar
vinnu. Vestmannaeyingar hafa
aldrei skammast sín fyrir fiskinn
og síður en svo litið niður á það
fólk, sem ræðst á fiskibátana, vinn-
ur í frystihúsunum eða almenna
verkamannavinnu. Þeir, sem koma
til Vestmannaeyja sjá fljótlega að
hér í bæ er mjög almennur áhugi
fyrir menningarmálum og ýmis-
konar listum. Byggðasafnið eitt
saman, mun vera eitt hið merkasta
á öllu landinu. Leiklistarstarfsemi,
tónlistarlíf og myndlist hafa sett
sterkan svip á menningarlíf Eyj-
anna, svo nokkuð sé nefnt. Af öll-
um þeim fróðleik, sem skrifaður
hefur verið um Vestmannaeyjar og
íbúa þessa byggðarlags, má einnig
vera ljóst, að hér hafa lengstaf
búið atkvæðamiklir og merkir
framtaksmenn.
Samgöngumálin.
Einhvernveginn læðist þó að
manni sú hugsun, að fulltrúar Eyj-
anna á Alþingi hafi ekki staðið í
stykkinu á síðustu árum. Það er
enginn vafi á því, að öngþveitið 1
samgöngumálum Eyjanna hefur
saft lamandi áhrif á þróun byggð-
arlagsins. í þessu máli eiga þing-
menn kjöræmisins enga afsökun.
Það er vitað mál, að inniiokunar-
kenndin hefur hrakið marga fjöl-
skylduna upp á fastalandið, sem að
öðrum kosti mundi hafa kosið sér
lífstiðarheimili í Vestmannaeyj-
um. Þá er einnig augljóst, að hinar
óábyggilegu samgöngur hafa dreg-
ið mjög úr ferðamannastraumi,
bæði innlendra sem erlendra
ferðamanna sem aukist hefur mjög
á landinu á slðustu árum, Hér er
um að ræða atvinnurekstur, sem
getur haft víðtæk áhrif á allt at-
vinnu- og menningarlíf Eyjanna,
en til þess að svo megi verða,
þurfum við að vakna til fram-
kvæmda, en hætta að hjakka I
sama farinu. Ekki þurfa þing-
menn kjördæmisins að óttast, að
Eyjamenn nýti ekki til fullnustu
þá möguleika, sem skapast mundu
við bættar samgöngur. Þau áhrif,
sem bættar samgöngur liefðu á
þetta byggðarlag, eru ótakmörkuð,
og má það teljast furðulegt, að
ekki hefur enn tekist að koma
þessu máli í viðunandi horf.
Þá er og augljóst að hinar
slæmu og óöruggu samgöngur hafa
haft lamandi áhrif á iðnað og
verzlun í Vestmannaeyjum. Dag-
legar samgöngur milli Þorláks-
hafnar og Vestmannaeyja með
hraðskreiðu og velbúnu skipi í
sambandi við áætlunarferðir milli
Þorlákshafnar og Reykjavíkur
mundu valda þáttaskilum í at-
vinnu- og menningarlífi Eyjanna.
Sjálfstæðisstefnan.
Hin svokallaða og margumtalaða
Sjálfstæðisstefna hefur án efa
stuðlað að því að sætta ýmsa at-
hafnamenn Eyjanna við „frjálst
framtak“, sem fyrst og fremst
beindist að öðrum samkeppnisað-
ilum í Vestmannaeyjum en eygði
aldrei hina víðari merkingu á
framtakssemi á sviði iðnaðar og
verzlunar, þar sem nýir möguleik-
ar voru kannaðir og nýttir. Hið
frjálsa framtak Sjálfstæðisflokks-
ins hefur staðnað í steindauðum,
endalausum og niðurdrepandi
barningi, sem lítið hefur gert til
þess að örfa unga framtaksmenn
til dáða. Samfara bættum sam-
göngum mætti þvi búast við aukn-
um iðnaði, fjölbreyttari verzlun og
margskonar þjónustu við borgar-
ana.
Fræðslumálin.
Flest af því bezta, sem gert hef-
ur verið í Vestmannaeyjum á sviði
fræðslumála, má þakka örfáum
framsýnum hugsjónamönnum, allt
frá því er fyrsti barnaskóli á ís-
landi var stofnsettur í Vestmanna-
eyjum á síðari hluta 18. aldar. Á
tveim síðustu áratugum hafa orð-
ið óvenju miklar þjóðfélagsbreyt-
ingar í flestum löndum heims. í
skólamálum höfðum við íslending-
ar orðið nokkuð á eftir nágranna-
þjóðunum. Þessa stöðnun skóla-
mála og óljósa stefnu fræðslu-
málastjórnarinnar, hafa áhuga-
menn beitt sér fyrir ýmiskonar
umbótum, hver á sínum stað. Hér
í Vestmannaeyjum skortir alger-
lega forystu um uppbyggingu
framhaldsmenntunar. 1 þessum
efnum getum við Eyjamenn enn
á ný haft forystu um framkvæmdir
á sviði skólamála, því varla er
hugsanlegt að nokkur ríkisstjórn
geti tekið á sig þá ábyrgð, að
fela Gylfa Þ. áframhaldandi stjórn
fræðslumála eftir það, sem á und-
an er gengið. Ef tekið er tilit til
þeirrar öldu, sem Nýja skólastefn-
an hefur skapað, er hugsanlegt að
alger þáttaskil verði í fræðslumál-
um þjóðarinnar að loknum næstu
kosningum.
Framhald á bls. 4.
T ryggingarfrumvarp
ríkisstjórnarinnar
Skrautfjaðrasöfnun
PÓLITlZKAR OFSÓKNIR!
— sameinumst gegn spillingunni!
Strax er Samtökin í Vest-
mannaeyjum voru stofnuð gaus
upp mikill ótti meðal gömlu
flokkanna við, að veldi þeirra
væri að hrynja. Ofbcldismcnn
þeirra hófu þá strax að skipu-
leggja baráttu sína, og nú
skyldi allra ráða neytt. Ofsókn-
ir og ofbeldi, ef þyrfti.
Það hefur gerzt nú eins og
svo oft áður, að ofbcldissinnar
innan gömlu flokkanua liafa
tekið höndum saman við að
brjóta niður alla mótstöðu gegn
flokkum sínum. „Unnendur
einstaklingsframtaks, frelsis og
þjóðarhyggju" hafa bundizt
bræðralagi og skipulagt ofbeld-
isaðgerðir af versta tagi í sam-
einingu. Útsendarar þessara of-
beldisscggja hafa ráðist inn á
heimili Vestmannaeyinga og
haft í frammi alls kyns lygar og
bakmælgi um Samtökin. Hafa
þeir hótað mönnum, sem
mundu styðja Samtökin, að
þeir fengju ekki víxla í bönk-
unum, viðskiptum við þá yrðu
lokað, o. fl. efnahalegsar þving-
anir.
Þetta eru ofsóknir af verstu
tegund. Hér er um það að ræða,
að spilling þessara flokka er nú
að koma fram. „ÞJÓÐMÁL“
mun ekki sæta sig við þcssar
aðfcrðir. Ef þessu heldur
áfram, mun blaðið ekki skirrast
við að birta nöfn þessara þokka-
pilta ásamt ýmsum fleiri upp-
lýsingum um þá. Vestmannaey-
ingar hafa ekki haft orð á sér
fyrir að skríða fyrir slíkum
nagdýmm, og munu ekki gera
það, sízt af öllu, þegar flett hef-
ur verið ofan af sviksemi og
niðurlægjandi vinnubrögðum
þessa fólks.
— Og svo segjast þessir
drengir vera baráttu og hug
sjónamenn fyrir frelsi og fram
taki, fyrir friði og þjóðarheill
Vestmannaeyingar, samcin
umst gegn þessum flokkskiík
um, sem láta sér sæma að beita
pólitískuni ofsóknum og of-
beldi.
Það ihefur löngum þótt almenn
kurteisi, að þakka því fólki, sem
vel hefur unnið fyrir þeirra störf.
Ef dæma á eftir stjórnarfrum-
varpi því sem nú liggur fyrir al-
þingi og fjallar um almannatrygg-
ingar er ekki annað að sjá, en að
núverandi ríkisstjórn hafi aldrei
mannasiði lært eða þá, að hún
metur störf þess fólks, sem kom
þjóðinni inn I 20. öldina ekki
meira en svo, að hún telur þetta
fólk engrar þakkar vert.
Því segi ég þetta, að samkvæmt
þessu frumvarpi er gamla fólkinu
ætlað það hlutskipti að lifa af 70.
560 krónum á ári og ætti hver heil-
vita maður að sjá, að á slikum smá-
munum lifir ekki nokkur maður.
Núverandi ellilaun eru 58.800
krónur á ári, og nemur hækkunin
því aðeins 11.760 krónum á ári
samkvæmt stjórnarfrumvarpinu.
Það má vera matgrannur maður,
vægast sagt sem borðar fyrir
minna en 4000 krónur á mánuði
eða 48.000 krónur á ári, og hús-
næðiskostnaður fyrir einhleypt
gamalmenni fer vart undir 3000
krónum á mánuði eða 36.000 á ári.
Þar með er kostnaðurinn við það
að vera ekki dauður kominn upp í
84.000 krónur á ári, eða 14.560
krónum umfram það sem ríkis-
stjórninni þóknast að veita gamla
fólkinu samkvæmt frumvarpinu.
Svo er nú gamall siður frá því
Adam og Evu var sagt upp vist-
inni í Eden forðum daga, að ganga
í fötum, og er sá siður einnig við-
hafður af gömlu fólki ekki síður
en öðru en það er nú nokkuð
sem þeim háu herrum I ríkis-
stjórninni hefur láðst að taka til-
lit til. Ekki má gleyma því, að
læknis- og lyfjakostnaður aldraðra
er meiri en gengur og gerist, en
ríkisstjórnin virðist ekki vera að
velta svoleiðis smámunum fyrir
sér fremur en öðrum.
En þó svo þessi ellilaun séu
svívirðilega lág, þá bítur ríkis-
stjórnin höfuðið af skömminni,
með því að leggja til að lög þessi
öðlist gildi þann 1. janúar 1971
eða heilu misseri eftir að hún er
hætt að starfa. Hún ætlar sem
sagt ekki að útvega það fé sem
til hækkuninnar þarf, heldur ætl-
ar hún næstu stjórn það verkefni,
hafandi sjálf gert ríkiskassan hálf
gjaldþrota.
Á þessu má sjá að það er ekki
nóg með það að ríkisstjórnin gefi
skít I allt það sem gamla fólkið
hefur veitt þessu þjóðfélagi með
þessum smánarlegu launum, hed-
ur er henni svo hjartanlega sama
um velferð aldraðra, að hún nenn-
ir ekki að standa I því að útvega
bað fjármagn sem hún þó leggur
til að það fái, enda frumvarp þetta
ekki til annars borið fram, en að
safna skrautfjöðrum I hinn póli-
tíska hatt úrræðalausrar rlkis-
stjórnar enda hefur sá hattur nú
ekki fleiri fjaðrir heldur en reitt
hæna.
Pétur Ilafstcin Lárusson.