Þjóðmál - 19.04.1971, Blaðsíða 2

Þ J 0 Ð M A L
imiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuj
Otgefandi: E
Samtök frjólslyndra í Vestmannaeyjum. =
Ritstjórn: Jón Kristinn Gíslason
Dr. Bragi Jósepsson (ób.)
Pósthólf 173 1
= Afgreiðsla: Bjarni Bjarnason, Heiðarvegi 26,
símar 1253 og 2225
5 Auglýsingar: Hafdís Daníelsd., Höfðavegi 23, sími 1529 =
Prentstofa G. Benediktsson, Bolholti 6, Reykjavík.
iTi 111111111111111 ■ 1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 ii 1111111 ■ 1111 iTi
Misheppnuð ferð Karls
Guðjónssonar
Karl Guðjónsson hefur nú tekið að sér það erfiða verk að
leia lista Alþýðuflokksins í Suðurlandskjördæmi. Sú ókvörðun
Karls hefur reyndar komið allmjög ó óvart hér í kjör-
dæminu, einkanlega þó, þar sem hann hafði gefið yfirlýs-
ingu um það fyrr í vetur, að hann mundi styðja Samtök
frjólslyndra og vinstri manna í kosningunum í vor, hvort
sem væri sem óbreyttur stuðningsmaður eða í framboði, eftir
því sem Samtökin teldu réttast og heppilegast. Karl hefur
einnig haft nokkurt samstarf með þingflokki Samtakanna
í vetur, m. a. skrifaði hann undir tillögur þeirra í landhelgis-
mólinu.
Það hafa því margir reynt að skýra þessa nýju ókvörðun
Karls. Líklegust mun þó sú skýring, að hann hafi séð fram
ó, að Samtökin væri ekki líkleg til stjórnarsamstarfs við íhald
og Alþýðuflokk, einkum eftir þær umræður erfram hafa farið
um landhelgismólið undanfarið, þar sem talsmenn SFV hafa
lagt óherzlu ó, að þau mundu ekki ganga til stjórnarsam-
starfs við neinn þann flokk, er ekki vildi starfa að mólinu
skv. tillögum stjórnarandstöðunnar.
En það hafi aðeins verið um sinn. Gylfi Þ. hafi nú tekið
sig til og rætt mdlið alvarlega við Karl. Hann hafi sagt
honum, að t.d. kjörinn maður í Suðurlandskjördæmi gæti
skipt þeim sköpum, að stjórnin félli ekki. Hann hafi sagt
honum, að hann hefði í huga að taka inn nýjan mann í
ríkisstjórnina til að taka við embætti menntamólaróðherra,
sjólfur ætlaði hann sér að vera utanríkis- og viðskiptaróð-
herra (til að geta flakkað enn meir). Þarna hafi Karl séð sitt
tækifæri til að komast í bólstrið. Og auðvitð bjóði Karl sig
fram sem óhóður, óflokksbundinn, til að reyna að lokka til
sín gamla Alþýðubandalagsfylgismenn, sem hann viti, að
eru ófúsir til að gerast fylgismenn krata, og þar með núver-
andi ríkisstjórnar.
En það er mikill misskilningur, ef Karl telur sig geta feng-
ið eitthvað gamalt fylgi aftur, nú er hann hefur gengið íhaldi
og auðstéttum í þjónustu. Óónægðir Alþýðubandalagsmenn
munu hér eftir sem óður snúa fylgi sínu til þess flokks, er
einn hefur ó stefnuskró sinni að sameina alla vinstri menn í
einum, nýjum, breiðum og lýðræðislegum jafnaðar- og sam-
vinnumannaflokki, til Samtaka frjólslyndra og vinstri manna.
Og ekki nóg með það. Framboð Karls mun ekki halda aftur
af straumi óónægðra Alþýðuflokksmanna til Samtaka frjóls-
lyndra og vinstri manna. Þeir sem ganga íhaldinu og Al-
þýðuflokknum ó hönd til að reyna að tryggja óframhaldandi
samsængun við peningavaldið, munu ekki vinna sér traust
sannra, lýðræðissinnaðra jafnaðarmanna.
Burf með svikarana!
Það kom berlega fram í útvarpsumræðunum á dögunum,
hve haldlaus rök stjórnarinnar eru í landhelgismólinu. Stjórn-
arandstaðan sýndi með samstöðu sinni og mólefnalegum
NOKKRAR ATHUGASEMDIR
félags er opin gagnrýni. Gagnrýni
er því í eðli sínu ekki slæm, held-
ur öllu frekar nauðsynleg. En
gagnrýnandinn veröur jafnframt
að vera ábyrgur og helzt réttsýnn.
Ég tel að gagnrýni Þjóðviljans að
undanförnu á mig persónulega og
rannsókninni í heild hafi verið
mjög óréttlát. Það er t. d. spurn-
ing, hvort blaðið hafi ekki gerst
sekt um atvinnuróg, þar sem við,
sem stöndum fyrir þessari rann-
sókn, höfum viðurkennd réttindi
í viðkomandi fræðigrein, þ. e. fé-
lagsfræði fjölmiðla og uppeldisfé-
lagsfræði.
Dylgjur um, að hér sé um
njósnir að ræða, er frekleg móðg-
un við þann háskóla, sem við
vinnum fyrir.
Dylgjur um stærð rannsóknar-
styrks mun koma flestum sann-
gjörnum vísindamönnum mjög
undarlega fyrir sjónir. Á sama
hátt finnst mér, að siðleysi blaðs-
ins slái öll met, þegar mér er
fundið það til foráttu, að rann-
sóknin sé unnin fyrir tilkomu
bandarísks styrks. Rannsóknar- og
vísindastarfsemi háskóla einkenn-
ist einmitt af alþjóðiegri sam-
vinnu. Pólitískar dylgjur og of-
sóknaræði gegn ákveðnum þjóð-
um eru ekki í samræmi við hug-
sjónir háskólanna.
Skal ég þá víkja að þeirri einu
gagnrýni Þjóðviljans, sem ég tel
sérstaka ástæðu til að skýra vegna
hugsanlegs misskilnings annarra
sérfræðinga á sviði félagsvísinda.
a. Rúmlega 90% af áætlaðri
könnun hér á landi er gerð án
nafns og heimilisfangs frá upp-
hafi.
b. Tæplega 10% könnuninni
varða skólabörn á svæði, þar sem
sjónvarp hefur verið starfrækt í
3 mánuði eða skemur, og öðru
svæði, þar sem sjónvarp hefur
verið starfrækt í 3 ár eða lengur.
c. Við skoðanakönnun þessara
barna er greinir í b-lið, er nafn
og heimilisfang tilgreint. Ástæðan
til þess er sú, að hér er notuð sér-
stök þríþætt samanburðaraðferð:
í fyrsta lagi skoðun barnsins, í
öðru lagi mat kennarans á barn-
inu, og í þriðja lagi mat foreldra.
Til þess að unnt sé að ná sam-
bandi við foreldra barnanna, er
því nauðsynlegt að heimilisfang
þeirra sé tilgreint.
d. Spurningaformin, sem notuð
eru við þessa ákveðnu skoðana-
könnun, verða aldrei send úr land-
inu. Niðurstöður þessara forma
— Framh. af brs. 4
verða sett á þar til gerð kort, hér
á landi, þar sem hvorki nafn né
heimilisfang er tilgreint. Að öðru
leyti erum við, sem stöndum fyr-
ir þessari rannsókn, persónuiega
ábyrgir fyrir þessum gögnum, Ef
ritstjóri Þjóðviljans telur að hann
hafi minnstu ástæðu til að gruna
mig og prófessor Dunn um njósn-
ir, þá finndist mér bæði sjálfsagt
og eðlilegt að ritstjórinn krefjist
rannsóknar. Á hinn bóginn má vel
vera að ég telji persónulega nauð-
synlegt að stefna ritstjóranum fyr-
ir atvinnuróg, meiðyrði og ef til
vill eitthvað fleira, sem lögfróðir
menn telja ástæðu til á grund-
velli ummæla baðsins.
7. Ummæli ráðherra.
Þá vil ég taka fram eftirfarandi
atriði varðandi ummæli, sem fram
fóru á Alþingi. Sjálfur heyrði ég
ekki frétt útvarpsins. Ekki hefur
mér enn tekist að ná tali af ráð-
herra, þar sem þingslit stóðu yf-
ir rétt fyrir páskana. Ráðuneytis-
stjóri vísaði mér til skrifstofu-
stjóra Alþingis, sem tjáði mér að
úrdrátur frá nefndum umræðum
væri ekki tilbúinn. Skýringu
Þjóðviljans á þessu hef ég aftur
á móti, en þar kemur fram mjög
alvarleg villa, sem ég tel rétt að
leiðrétat, og veit ég, að ráðherr-
ann mun staðfesta það.
I fyrsta lagi fékk ég skriflega
staðfestingu á því, bæði frá Ut-
anríkisráðuneytinu og Mennta-
málaráðuneytinu, að obkur væri
heimilt að vinna að þessari rann-
sókn hér á landi.
1 öðru lagi hefur ráðuneytið
aldrei farið fram á að ritskoða
þær rannsóknaraðferðir, sem við
hyggðumst nota, enda mun slíkt
pólitiskt eftirlit hvergi þekkjast í
hinu-m frjálsa heimi.
Á hinn bóginn leituðum við
aðstoðar Háskóla íslands og ein-
stakra prófessora, sem yfirleitt
reyndust svo störfum hlaðnir, að
þeir treystu sér ekki til að veita
okkur neina meiriháttar aðstoð.
Af því, sem að framan greinir
hafði ráðuneytið veitt heimild til
rannsóknarinnar. Þar sem hér er
um erlendan háskóla að ræða, ber
ráðuneytið ekki ábyrgð á rann-
sóknaraðferð, einstökum rann-
sóknarþáttum né heldur niðurstöð-
um rannsóknarinnar. Sú brenglun
í málflutningi, að þessi rannsókn
sé unnin í óleyfi ráðuneytisins, er
því algerlega staðlaus með öllu.
Þá vil ég einnig taka fram, að
ræðum, að þjóðareining í þessu máli getur ekki skapazt um
annan málstað en málstað stjórnarandstöðunnar.
Þarflegt væri við umræður um þetta mál að minnast orða,
sem Ólafur Thors, þá sjávarútvegsráðherra, mælti á sjó-
mannadaginn 1953, er hann ræddi landhelgismálið og við-
ræður sem hann þá nýlega átti við Macmillan forsætisráð-
herra Breta: „. . . — og loks sagði ég í viðræðunum við
stjórn Bretlands, að hvorki núv. ríkisstjórn íslands né nein
önnur vildi víkja í þessu máli. Það gæti heldur engin ríkis-
stjórn gert þótt hún vildi. Sú stjórn íslands, sem það reyndi
yrði ekki lengur stjórn íslands. Hún yrði að láta sér nægja
að vera fyrrverandi ríkisstjórn.“ Og enn sagði Ólafur Thors:
„Tillögur ríkisstjórnarinnar liggja Ijóst fyrir. Þeim veður
ekki breytt. Það fyrirheit tel ég mig geta gefið íslenzkum
sjómönnum á þessum hátíðisdegi þeirra, enda treysti ég því
að sérhverri ríkisstjórn, sem reynir að bregðast hagsmunum
Islands í þessu máli muni tafarlaust vikið frá völdum11.
Núverandi ríkisstjórn íslands hefir brugðist í landhelgis-
málinu. Þess vegna á hún að sæta dómsorðum Ólafs Thors
frá 1953: Að láta sér nægja að vera fyrrverandi rikisstjórn og
verða tafarlaust vikið frá völdum.“
strax eftir að ég kom til landsins
ræddi ég við menntamálaráðherra,
sem lét þá í ljós áhuga sinn á
rannsókninni og hét okkur öllum
þeim stuðning, sem hann gæti í té
látið. Að öðru leyti hef ég ekki
séð ástæðu til þess að standa í
frekari bréfaskriftum við ráðu-
neytið þar til nú.
8. Starfsfólk rannsóknarinnar.
Við þessa rannsókn starfa nú
auk mín 7 manns, þ. e. 2 stúlkur
á skrifstofu og 5 við skoðanakönn-
un og aðrar rannsóknir á söfnum
og við aðrar stofnanir. 1 skólun-
um hefur þessu fólki verið tekið
með einstakri vinsemd. í Stykk-
ishólmi óskuðu tvennir foreldrar,
að börn þeirra yrðu ekki tekin
með, og einir foreldrar í Grunda-
firði. Þó tel ég, að þessi óveru-
lega andstaða sé að mestu á mis-
skilningi byggð, og vona ég, að
mér hafi tekist að leiðrétta þenn-
an misskilning. Við félagsfræði-
legar skoðanakannanir er yfir-
leitt leitast við að gefa sem
minnstar upplýsingar um tilgang.
Af þessum sökum hef ég í lengstu
lög sneytt hjá fjölmiðlum. Á
þessu stigi rannsóknarinnar höf-
um við aftur á móti náð svo langt,
að frekari umsagnir koma ekki að
sök. Á hinn bóginn verður engrar
niðurstöðu að vænta fyrr en
snemma á næsta ári,
9. Stjómmálaskoðanir
Þá hefur Þjóðviljinn einnig
drepið á stjórnmálaskoðanir mín-
ar. Um það má segja, að ráðu-
neytið hefur ekki gert það að skil-
yrði, að ég afneiti skoðunum mín-
um á stjórnmálum. Sem íslenzk-
ur ríkisborgari tel ég mig hafa
fullan rétt til að taka afstöðu til
stjórnmála og vinna að framgangi
þeirra án nokkurra þvingana.
10. Skoðanakannanir eitt af
mikilvægustu tækjum félags-
fræðinnar.
Á síðari árum og áratugum hef-
ur þörf menningaþjóðfélaga á fé-
lagsfræðirannsóknum hverskonar
aukizt hröðum skrefum. Aukin af-
brotahneigð ungmenna. glæpa-
starfsemi, spillt hugarfar og of-
beldishneigð eru flestum hugsandi
mönnum í dag áhyggjuefni.
Ég vona að með þessum orðum
hafi mér tekizt að skýra eitt og
annað í þessu máli, sem ritstjóri
Þjóðviljans og öðrum var ókunn-
ugt um. í júlí eða ágúst n.k. mun
ég svo væntanlega skýra opinber-
lega frá rannsókninni í heild. Sem
starfsmaður við erlendan háskóla
er mér að sjálfsögðu mikið gleði-
efni að fá nú tækifæri til að
starfa á íslandi. Sjálfur ætti ég
sízt af öllum að kvarta undan
gagnrýni en jafnframt tel mér rétt
og skylt að verja hendur mínar
gegn óréttlátum og röngum mál-
flutningi.
Reykjavík, 14. apríl 1971.
Bragi Jósepsson.
Þ J Ö Ð M Á L
kemur næst út
29. apríl.