Þjóðmál - 09.01.1974, Qupperneq 1

Bréf fró blaðinu
• Vinnum að útbreiðslu blaðsins!
• Félagar og aðrir stuðningsmenn SFV eru kvattir til þess
að senda inn nöfn og utanáskrift kunningja og annarra,
sem óska eftir að fá blaðið sent.
• Enn um sinn verður blaðið sent endurgjaldslaust.
• Félagar SFV um allt land! Sameinumst um að kynna
stefnumál Samtaka frjálslyndra og vinstri manna.
Hannibal Valdimarsson, formadur Samtaka frjólslyndra og vinstrimanna:
Liðið og komandi ár!
„Rís heil, þú sól, sem enn oss færir ár,
þaÖ ár, sem þjóó vor lengi muna skal!“
Hannes Hafstein.
Þegar litið er yfir liðið ár, og því gefin umsögn
eða eftirmæli, eru flestir í aðalatriðum sammála
um, að það hafi verið gott og gjöfult ár, sem að
,vísu reyndi nokkuð á þrek og samheldni þjóðar-
innar, en s'kilaði þó flestu áfallalaust að landi
um síðir.
Þyngsta áfallið, sem þjóðin varð fyrir á ár-
inu, var eldgosið í Vestmannaeyjum. Það varð
þjóðinni í heild, og þó um fram alla aðra Vest-
mannaeyingum sjálfum mikil og einstæð eld-
raun. En eins og málmar skírast í eldi, varð
raunin sú, að Vestmannaeyingar og íslenSka
þjóðin öll stækkaði við vandann, óx ásmegin við
hverja raun, unz fullur sigur var unninn.
I sambandi við þessa válegu atburði öðlaðist
íslenzka þjóðin heimssamúð, og vinahendur voru
fram réttar úr öllum áttum, jafnvel úr fjar-
lægum löndum og álfum. En það, sem var mest
um vert, var það, að þjóðinni varð strax ljóst,
að nú beið hennar manndómstak, sem enginn
mátti hlífa sér við. Og því taki var lyft, án þess
að mögla. — Þjóðin var sterkari og stærri eftir
þessa raun.
Landhelgismálið
Á liðna árinu gnæfði eitt mál himinhátt yfir
öll önnur þjóðmál. Þegar þetta er sagt, er eng-
inn í minnsta vafa um, að ég á við landhelgis-
málið.
Alþingi Islendinga hafði borið gæfu til að
samþykkja einum rómi stækkun íslenzkrar fisk-
veiðilandhelgi í 50 sjómílur. Og að baki þessari
ákvörðun stóðu allir íslenzkir stjórnmálaflokk-
ar og þjóðin öll sem einn maður. Enginn gat
verið svo barnalegur að halda, að þessi ákvörð-
un yrði að veruleika við það eitt, að ráðherra
ritaði nafn sitt undir reglugerð þessu til stað-
festingar. Enginn gat gengið þess dulinn að
þetta mundi kosta, langvinna, harða, já tvísýna
baráttu við ofurefli. Og sú varð líka reyndin.
Við vissum, að risastórveldin öll — Sovétríkin,
Bandaríkin og Japan, — nema Kína, voru and-
víg einhliða stækkun fiskveiðilandhelgi ríkja út
fyrir 12 milna mörk. Við vissum líka fullvel, að
Bretland og Vestur-Þýzkaland mundu snúast
hatrömm gegn þessari ákvörðun Islendinga.
Og allt þetta kom á daginn. Ekkert af þessu
kom okkur á óvart. En vegna lífshagsmuna
ökkar og þess, að íslenzka þorskstofninum lá við
gjöreyðingu, átti íslenzka þjóðin ekkert val.
Málið þoldi enga við. Einhuga þjóð hóf sitt
varnarstríð. I raun og sannleika var um líf og
tilveru að tefla.
En í hinni einróma ályktun Alþingis var svo
fyrir mælt, að reynt skyldi að ná bráðabyrgða-
samningum um takmarkaðan aðlögunartíma
fyrir þá erlenda sjómenn, sem stækkun íslenzku
fiskveiðilandhelginnar bitnaði harðast á.
I samræmi við þetta hófust samningaviðræð-
ur við Breta, Þjóðverja, Belgíumenn, Færeyinga
og Norðmenn. — Tókust samningar fljótlega
við Belga og skömmu síðar við Færeyinga og
Norðmenn. En Bretar og Þjóðverjar höfnuðu
öllum hliðstæðum samningum og háðu harðvít-
ugt landhelgisstríð við íslenzku landhelgisgæzl-
una. Kom þar, að brezku togaraskipstjórarnir
gáfust upp og tilkynntu brezku ríkisstjórninni,
að þeir sigldu brott af íslandsmiðum, nema þeim
yrðu send herskip til verndar við veiðarnar.
Varð brezka stjórnin við þeirri kröfu og sendi
vígdreka sína upp til Islandsstranda til vernd-
unar landhelgisbrjótunum. Hófst nú næsta ó-
Framhald á bls. 2
Breskir togarar
missa veiðiréttindi
Nú hafa tveir breskir togarar
misst rétt til veiða innan 50
mílna landheiginnar samkvæmt
bráðabirgðasamkomulaginu, sem
gert var við Breta um lausn Iand-
helgisdeilunnar. Hinn fyrri,
Northem Sky var strikaður út af
lista yfir skip, sem rétt hafa til
veiða innan 50 mílna eftir brot
á samkomulaginu um miðjan
nóvember s.l., hinn síðari, Saint
Dominic var strikaður út af list-
anum 7. þ.m., eftir að hafa verið
staðinn að veiðum á friðuðu
svæði út af Austfjörðum.
1 fyrra tilvikinu notfærðu Bret
ar sér rétt sinn samkvæmt sam-
komulaginu til þess að láta
breskt eftirlitsskip sannreyna
staðarákvarðanir varðskipsins, en
í síðara tilvikinu notfærðu þeir
sér ekki þann rétt. í báðum til-
vikum tók dómsmálaráðuneytið
ákvörðun um að strika togara út
af listanum samkvæmt niöurstöð-
um skýrslu skipherra varðskips
þess, sem stóð togarann að ólög-
legum veiðum.
Þessi tvö dæmi hafa fært
mönnum heim sannin um gildi
ákvæðis bráðabirgðasamkomu-
lagsins við Breta um réttinda-
missi togara, sem veiði stundar
í bága við samkomulagið. Fyrir
Breta er engin refsing við veiði-
broti þyngri en missir réttar til
veiða samkvæmt samkomulaginu.