Þjóðmál - 09.01.1974, Blaðsíða 2

2
Þ J O Ð M A L
Liðið og komandi ár-
Framhald af bls. 1
jafn leikur, en samt létu varðskipsmenn okkar
í engu undan síga. Kostaði sú viðureign manns-
líf, og var þó oft mesta mildi, að stórfellt mann-
tjón skyldi ekki hljótast af þeim átökum.
Þegar herskipin komu til, var Bretum strax
tilkynnt, að við þá yrði ekki rætt, meðan víg-
drekar þeirra væru innan 50 mílna markanna.
Stóð sivo um sinn, og féllu viðræður niður. Þó
kom þar, að freigáturnar voru kallaðar út úr
íslenzkri landhelgi, og forsætisráðherra Breta,
Edward Heat, óskaði beinna viðræðna við for-
sætisráðherra Islands, ólaf Jóhannesson. Þetta
var um miðjan október.
Kom forsætisráðherra heim með grundvöll,
sem ég met mjög að jöfnu við það, sem samn-
ingamenn okkar buðu s.l. vor, en Bretar vildu
þá ekki líta við.
Samkomulagid við Breta
Aðalatriði samkomulagsins eru þessi:
1. Ailir brezkir frystitogarar og verksmiðju-
togarar eru útildkaðir frá veiðum á lslands-
miðum. (Árið 1971 voru hér 21 slíkra skipa.
Nú eiga Bretar 46, og fer þeim sífjölgandi).
2. Fimmtán stærstu síðutogarar Breta og 15
aðrir (miðað við 1971) eru einnig útilokaðir.
3. Þrjú friðunarsvæði eru lokuð brezkum tog-
urum, eitt fyrir Norð-Vesturlandi allt árið,
annað fyrir Suðurlandi frá 20. marz til 20.
apríl, og það þriðja fyrir Norð-Austurlandi
frá 1. apríl til 1. júní.
4. Þrjú bátasvæði eru lokuð fyrir brezkum tog-
urum, eitt fyrir Vestfjörðum, annað fyrir
Austfjörðum og það þriðja fyrir Norður-
landi.
5. Miðunum umhverfis landið er skipt í 6 hólf,
og er eitt þeirra lokað brezkum togurum
hverju sinni, þannig, að ávallt er eitt hólf
lokað, og eru 50 mílurnar þannig alltaf virt-
ar einhversstaðar við strendur landsins.
6. Aflamagn Breta er miðað við 130 þúsund
lestir, en íslenzkir sérfræðingar telja að
aflatakmarkanir þær, sem í öðrum ákvæð-
um samkomulagsins felast, geri Bretum
kleift að veiða hér 110—130 þús. lestir á ári.
7. Ákveðið er, að sérhver brezkur togari, sem
brýtur samkomulagið, skuli strikaður út af
skrá yfir þau skip, sem veiðileyfi hafa á
Islandsmiðum. Framkvæmd þess er í hönd-
um dómsmálaráðherra.
8. Bráðabirgðasamkomulag þetta gildir í 2 ár.
Mestu skiptir um þetta samkomulag, að með
því viðurkenna Bretar í reynd 50 mílna fisk-
veiðalögsögu Islendinga. — Það eru Islendingar,
sem veita leyfin — Bretar, sem taka við leyf-
um úr hendi íslendinga.
Þá tel ég hámarkstímann, tvö ár, sem bráða-
birgðasamkomulagið gildir, mjög þýðingarmik-
ið.
Einnig tel ég þýðingamikla veiðitakmörkun
felast í útilokun verksmiðjutogaranna, sem geta
hagnýtt í mjöl hvaða fisksmælki sem er, og
hefur verið líkt við ryksugur í sjávarbotninum.
Afstoða tekin
Þegar ég stóð frammi fyrir því á Alþingi að
taka ákvörðun um, hvort réttara væri að hafna
þessum samkomulagsgrundvelli eða samþykkja
hann, þá spurði ég sjálfan mig:
Hvað tókst Bretum að urga upp miklu afla-
magni á Islandsmiðum s.i ár frá því við stækk-
uðum landhelgina 1. september 1972?
Jú, því verður víst ekki neitað, að þeim tókst,
þrátt fyrir hetjulega varnarbaráttu landvarnar-
manna okkar að ræna hér um 160—170 þúsund
tonnum. Og engu var hlíft, hvorki bátasvæðum
né hrygningarstöðvum.
Hinsvegar segja sérfræðingar okkar, að í
samkomulaginu felist veiðimöguleikar fyrir
110—130 þúsund tonnum, þó sennilega nær
lægri tölunni. Hér við bætist óbeina viðurkenn-
ingin og friðun á vissum tímum og svæðum.
Og ég tók mína ákvörðun. Ég greiddi sam-
komulaginu atkvæði. Stríð vildi ég ekki stríðsins
eins vegna, með allri þeirri áhættu, sem því
hlaut að fylgja.
Reynslan ein verður svo að skera úr um það,
hvort þeir 53 þingmenn í öllum flokkum, sem
sömu afstöðu tóku, gerðu rétt, eða þeir 6, sem
samkomulaginu höfnuðu.
En það er sannfæring mín, að af þessu máli
hafi Island hlotið sæmd jafnt útávið sem inná-
við, og að Islendingar hafi nú þegar að mestu
— og algjörlega innan tveggja ára — náð þeim
árangri, sem menn gátu gert sér vonir um með
útfærslunni.
Vonir standa til, að samningar náist líka við
Þjóðverja á svipuðum grundvelli og samið var
við Belga, Norðmenn, Færeyinga og Breta. Og
svo gerum við okkur vonir um, að Hafréttarráð-
stefna Sameinuðu þjóðanna komizt að niður-
stöðu, sem undir öllum kringumstæðum verði
hagstæð málstað Islendinga og þeirra þjóða
annarra, sem svipaðra hagsmuna eiga að gæta.
Afkoma atvinnuveganna
á liðna árinu
' Afkoma atvinnuveganna er í öllum aðalatrið-
um spegilmynd af afkomu þegnanna. Við þessi
áramót hafa ýmsir forustumanna a-tvinnulífsins,
flestir úr liði stjórnarandstöðunnar gefið liðna
árinu sinn vitnisburð. Meðal þeirra eru t.d.:
Kristján Ragnarsson, formaður Landssam-
bands íslenzkra útvegsmanna, sem m.a. farast
svo orð í Morgunblaðinu:
„Þótt ég hafi hér nefnt nokkur vandamál, eru
sem betur fer bjartar hliðar einnig. Verðlags-
þróun sjávarafurða hefur verið einstaklega góð,
þótt ekki sé talið, að hún geti haldið áfram á
næsta ári, eins og á því, sem er að kveðja.
Mjög vel horfir með loðnuveiðar á næsta ári,
og verðlag á þeim afurðum einstaklega gott. Lík-
ur eru á, að við getum haldið áfram síldveiðum
í Norðursjó á næsta ári líkt og á þessu ári (þ.e.
1973).“
Kristján upplýsir, að afurðaverð hafi hækkað
um 42% á erlendum markaði á árinu.
Síðar í grein sinni segir hann orðrétt:
„Okkur hafa bætzt mörg ný fiskiskip á árinu,
og mörg eru væntanleg á næsta ári. Hafa þau
sýnt yfirburði í aflabrögðum, stórbætt vinnu-
aðstöðu sjómanna og tryggt atvinnuöryggi í
hinum ýmsu sjávarþorpum."
Verð ég að segja, að þetta er ekki óhagstæður
vitnisburður um atvinnumálapólitík núverandi
ríkisstjórnar, því að rétt og satt er þetta allt
saman.
Þá kemur að vitnisburði um iðnaðinn, og gef
ég Gunnari J. Friðrikssyni, formanni Félags
íslenzkra iðnrekenda orðið. Hann segir m.a.:
„Gert er ráð fyrir, að aukning á framleiðslu-
magni í iðnaði á liðnu ári muni nema 8—10%,
sem er meiri aukning, en árið þar á undan, en
það ár var aukningin 6—8 prósent.“
.... Hér er þá um myndarlega framleiðslu-
aukningu að ræða, og má fyrst og fremst þakka
hana mikilli kaupgetu almennings og þar af
leiðandi mikilli eftirspurn eftir vöi’um.
Þá er gert ráð fyrir verulegri aukningu á út-
flutningi iðnaðarvara, en þó minni en vonazt
hafði verið eftir. Aukningin er áætluð tæp 40%
að magni, og munar þar mest um aukningu á
útflutningi á áli.“
Þá segir Gunnar, að um verulega framleiðni-
aukningu hafi verið að ræða í iðnaði á árinu.
Sigurður Kristinsson, forseti Landssambands
iðnaðarmanna segir stöðugan vöxt hafa verið í
iðnaðinum seinustu árin, og telur hann, eins og
Gunnar framleiðsluaukninguna hafa verið
8—10%.
„Þróun næsta árs,“ segir Sigurður, „verður
sennilega svipuð og í ár. Ef kaupgeta heldur
áfram að aukast eins og á þessu ári, mun eftir-
spurn eftir framleiðslu og þjónustu iðnaðarins
nalda áfram að aukast.“
Og enn segir Sigurður Kristinsson:
Mikil gróska er í byggingariðnaðinum og hef-
ur verið undanfarin ár. Þrátt fyrir mikinn fjár-
skort húsnæðislánakerfisins er ekkert lát á
byggingaframkvæmdum, og gera má ráð fyrir
áframhaldandi vexti á næsta ári.“
Þá kemur að landbúnaðinum:
Um það segir Halldór Pálsson búnaðarmála-
stjóri þetta:
„Árið 1973 hefur verið með beztu árum fyrir
bændur á þessari öld.“ Og hann bætir við: Það
er góður huguf í bændum, verðlag og árferði
hagstætt, framkvæmdahugur mikill bæði hvað
varðar ræktun og byggingaframkvæmdir.
Þessa vitnisburði um gengi atvinnulífsins læt
ég nægja. Hér er ekki dregin upp nein glans-
mynd. Þetta er raunveruleikinn. Munurinn er
vissulega mikill samanborið við það neyðará-
stand, sem ríkti hér á landi fyrir nokkrum ár-
um, þegar íslenzkir þegnar urðu hundruðum
saman að flýja land, jafnvel í aðrar heimsálfur,
sökum atvinnuleysis.
Og það vil ég segja, að lítil ástæða er til
að víla og vola og tala í örvæntingartón um
hörmungarástand í efnahagsmálum, þegar und-
irstaðan, atvinnuvegirnir standa með blóma, og
dýrmætasta eign þjóðarinnar, vinnuaflið, er
fullnýtt og vel það.
Þróun verdlagsmóla
Eg vitnaði hér að framan í ummæli Kristjáns
Ragnarssonar, formanns Landssambands ís-
lenzkra útvegsmanna, um stöðu sjávarútvegs-
ins. I þeirri sömu grein í Morgunblaðinu sagði
hann líka þessi athyglisverðu orð:
Viðtalstími borgarfulltrúa
Steinunn Finnbogadóttir, borgarfulltrúi,
mun verða til viðtals á skrifstofu SFV-félags-
ins að Ingólfsstræti 18 alla mánudaga kl.
17—18, sími 19920.
Skrifstofa SFV-félagsins
Skrifstofa félagsins er opin á þriðjudögum
og fimmtudögum kl. 17—19, sími 19920. Eru
félagar og aðrir velunnarar SFV-félagsins
beðnir um að hafa samband við skrifstofuna
vegna útbreiðslumála félagsins og blaðsins.
Umræðufundur um
STJÖRNMÁLAVIÐHORFIÐ OG STJÓRNARSAMVINNUNA
SFV verður haldinn hjá SFV-félaginu í Reykjavík að Hall- veigastöðum n.k. mánudagskvöld 14. janúar, og hefst klukkan 20.30.
kJ M W Frummælandi Magnús Torfi Ólafsson> ráðherra. Félagar eru hvattir til að sækja fundinn og koma með nýja félaga. Stjórn SFV — Reykjavík.