Þjóðmál - 24.01.1974, Blaðsíða 5

Þ J Ó Ð M Á L
5
Einar Þorsteinn Asgeirsson:
Er tæknistéttin
hemill í menningar-
sókn þjóðfélagsins?
Þó að efalaust séu ýmsar góð-
ar ábendingar 1 grein Bergs
Sigurbjömssonar með þessari
fyrirsögn, sem birtist nýlega í
Þjóðmálum, eru þar þó nokkur
atriði of einhliða til þess að
geta talist tæmandi umfjöllun
til skoðunarmyndunar um mál-
efnið. Til að öllu réttlæti sé
fullnægt vil ég benda á eftir-
farandi:
1. Menntamenn eru einnig
skattgreiðendur og greiða
því menntun sína með öðr-
um. Hvorugan hópinn
menntamenn og skattgreið-
endur er unnt að einangra
frá hinum, eða nota hvom
á mótí hinum.
2. Ef menntamenn og tækni-
menn em orsök sífelldrar
hækkunar byggingakostn-
aðar er vissulega rétt að
byrja á því, að meta vinnu
þeirra einna lægra. Annars
ekki.
3. Dæmin um kostnaðaráætl-
anir, þar sem bæði „ófyrir-
séð“ og „teikningar og um-
sjón“ em metin 10%, em
einfaldlega of ónákvæm til
þess að mark sé á þeim tak-
andi. Allir vita að hönnun-
arkostnaður er ekki stig-
hækkandi með byggingar-
kostnaði, þ.e. 10% er e.t.v.
rétt við 10 milljón króna
hús, 5% er raunhæfara við
500—1000 miilljón kr. bygg-
ingu. Sérsamningar em
gerðir um byggingar, sem
kosta meira en 150 milljón-
ir. Við öll venjuleg hönnun-
Faxi skrifar--------------
Framhald af bls. 4
tökur í íslenska sjónvarpinu
em tæknilega svo langt fyrir
neðan allar hellur, að menn,
sem hafa kynnst þessum málum
annars staðar fara hjá sér. Og
svo standa forsvarsmenn sjón-
varps og útvarps og horfa beint
framan f almenning án þess að
blikna. Hvflík forheimskun.
Sjónvarp og útvarp eru menn-
ingartæki, sem geta verið fs-
lensku þjóðlífi slikur lífgjafi,
sem við þurfum einmitt á að
halda.
Við þurfum að hætta að eyða
peningum f andlega staðnaða
og sloknaða menningarvita,
bremsunefndir forpokunar og
hroka og andlegrar smá-
mennsku.
En hvað er hægt að gera?
Er ekki allt embættismanna-
kerfið og félagskerfið sama
markinu brennt? Er furða þótt
ofstopaöf! og kommúnismi fái
byr undir vængi á Islandi? Nei,
það er ekki furða. Ungt fólk
í dag skynjar vesaldóminn. Það
er bara spumingin hve Iengi
það sættir sig við ástandð.
Þetta er kynslóðin, sem á eftir
að vaxa upp og Guð forði okk-
ur frá, að hún verði jafn menn-
ingarlega steindauð eins og
embættismannaruslið, sem við
sitjum upp með í dag.
arverk er ekki greitt tíma-
kaup, þannig að ef deilt er
með endanlegum unnum
tímum 1 hönnunarkostnað
kemur út mun lægra tíma-
kaup útseldrar vinnu en
1200.00 krónur.
4. Markmið með islenskri
tæknimenntun, er einfald-
lega að þurfa ekki að kaupa
erlenda tæknimenn með
enn hærri laun inn í land-
ið. Nútímabyggingar verða
ekki leystar án tæknimennt
unar. Án hennar yrðu þær
óbyggjanlegar. Ef menntun
borgar sig ekki fyrir þjóð-
félagið, því erum við þá
sammála um að halda henni
áfram?
5. Góður og þar með dýr und-
irbúningur bygginga er al-
ger nauðsyn og um leið hag
ræðingaratriði. Það er dýrt
að breyta eða laga vitleysur
eftir á. Úr því að Svíþjóð er
nefnt sem dæmi í greininni
er ekki úr vegi að geta
þess, að stórbyggingar eru
þar oft frá tveim til fjórum
árum i hönnun, en sex-niu
mánuði I byggingu. Dæmi:
annað fullkomnasta sjúkra-
hús Evrópu í Lundi.
6. Tæknimenn eru flestir
hverjir iaunþegar með um-
reiknaðrar 400,00 á tímann
að meðaltali en ekki 1200,-
kr. Tímakaupið 1200,- kr. er
útseld vinna, þ.e. þar er
eftir að draga frá laun
starfsmanns og tæknistofu-
rekstur. Samlikingin á 120,-
kr. og 1200,- kr., sem hér
er gerð, er því út í bláinn.
7. Sannarlega væri óskandi að
tæknimenn flyttu með sér
inn í landið tækninýjungar
annarra þjóða. Það gerðu
þeir fyrir 50 árum síðast
með steinsteypunni. Stöðn-
unin nú er einfaldlega fólg-
in í þvi að nýjar aðferðir
kosta tilraunir, sem ein-
hver þarf að borga. Það
skýrir svo af hverju fram-
þróuð erlend byggingar-
tækni er eins hlaðin einka-
. leyfum i bak og fyrir og
raun ber vitni. Uppbygging-
in hér frá núlli á 50 árum
hefur tekið allan kraft
tæknimanna, en verið veitt-
ur forgangur opinberra að-
ila. Ef til vill léttir til 1
þessum málum nú, en stað-
reyndin er sú, að lækkun
byggingarkostnaðarins kost-
ar mikið fé.
8. Það er rétt, að staðlaðar
byggingar eru hugsanleg
lausn, en framtíð þeirra
mála hér fer eftir lögmáli
framboðs og eftirspumar
og vegna smæðar markaðs-
ins hér getur varla orðið
um raunhæfa samkeppni að
ræða, sem lækki bygging-
arkostnaðinn í öllum hús-
verðum. Stór markaður í
Svíþjóð er undirstaða und-
ir verksmiðjuframleiddum
húsum þar.
9. Ég tek undir þá hugmynd,
að senda hagfræðinga með
Einar Þorsteinn:
Skipulags- og
húsnæðismál
borgarinnar
Fátt er það, sem snertir
hvern einstakling eins og hús-
næðið, og á það þó einkum við
þá, sem ekki hafa það eða eiga
von á þvl að missa það. Svo
hefur æxlast til hér á landi
vegna verðbólgu undanfarinna
áratuga að allir með handbært
fé hafa fest það í húsnæði. Og
verður það að teljast eðlileg
ráðstöfun að því er snertir fé-
sýslu-hlið málsins. Með þessari
þróun hefur húsnæði orðið að
eins konar hlutabréfum í aug-
um fjölmargra, sem ekki falla
hvað sem á dynur. Og láta sér
því margir fátt um finnast um
þá hlið málsins, sem snýr að
neytanda húsnæðisins. En eins
eðlilega og raunveruleg hluta-
bréf koma hvorki einum né
neinum við utan eiganda
þeirra, kemur húsnæðið öllu
samfélaginu við, þar sem það
er snar þáttur í uppfyllingu
þarfa mannsins, sem er jú inni-
hald alls samfélagsins. Og þá
er sama hver eigandi þess er.
En það er tvennt að vera
húseigandi og Húseigandi. Að
eiga sitt eigið húsnæð og búa
sjálfur í því er eðlilegt og sann-
gjarnt og krefst engra reikn-
ingsskila við samfélagið. Ann-
að er að eiga margar ibúðir og
leigja þær fjölda einstaklinga.
Það gerir menn hins vegar
ábyrga gagnvart samfélaginu.
í Vestur-þýzku stjómar-
skránni er meðal fyrstu laga-
greina þessi: Eigentum verp-
flictet, eða: Eignir skuldbinda
þig gagnvart öðrum. Ég hef
saknað þess að finna ekki við-
líka grein í íslenskri stjórnar-
skrá. í heild hefur löggjafar-
valdið ekki tekið sanngjarnt til-
lit til þeirrar sjálfsögðu þarfar,
sem húsnæði er öllum mönn-
um. Hér er ekki til stofnhúsa-
leigusamningur frá yfirvöldum.
Hér er ekkert eftirlit með þró-
un húsaleigu, hvemig hún
hækkar í það óendanlega. Hér
er ekki stuðlað að samtökum
leigutaka. Og hér er ekki rann-
sökuð skattsvik í sambandi við
uppgefna húsaleigu.
Meðal annars af þessum
ástæðum hafa fjölmargir farið
út í það að byggja sjálfir af
engum efnum og eru þar af
þekktar margar harmsögur.
Það má ef til vill kenna leigu-
tökum sjálfum um að hafa
ekki fyrir löngu stofnað með
sér samtök til þess að ná rétti
sínum. En margt annað vinnur
á móti því meðal annars lævís
áróður um það, að ekki sé
fínt að leigja. Að það sé merki
um það að hafa orðið undir í
baráttunni.
Fyrir mitt leiti get ég ímynd-
að mér töluvert margt annað
þarfara þjóðfélaginu, sem ein-
staklingurinn getur gert fyrir
eigin hag en að eyða bestu ár-
um ævi sinnar í húsbyggingar.
1 dag hafa húseigendur, sem
leigja út nær ótakmarkað vald
yfir húsnæði leigjenda sinna.
Samband þeirra er enn í dag
nánast eins og samband léns-
herrans og leiguliðans fyrr á
öldum.
Á hinn bóginn ætti að vera
ljóst að húsnæði eru sjálfsögð
mannréttindi öllum til handa,
og þá er skylda löggjafarvalds-
ins að skrifa það efst á sinn
fána og semja svo smáaletrið
út frá þeirri staðreynd. Til að
nefna aðeins lítið dæmi til úr-
bóta vil ég benda á úrlausn að
sænskri fyrirmynd að nokkru
leyti: 1 stað skyldusparnaðar
komi húsnæðisskyldusparnað-
ur, þar sem sparað fé verði
verðtryggt og verðbólgu-
tryggt og renni beint í hús-
byggingar á vegum ríkisins að
viðbættri fjármögnun fésins.
Sparnaðartíminn verði lengdur
og hafður frjáls í byrjun þann-
ig að foreldrar geti gefið barni
sínu verðtryggð húsnæðisskír-
teini frá fæðingu. Viss spam-
aðartími gefi rétt á íbúð annað
hvort til eignar eða leigu að
ósk.
Það hlýtur svo að vera sjálf-
sagður hlutur að koma á reglu
á húsaleigumál hér á landi,
þar sem of mikið frelsi í þeim
málum hefur ekki reynst svo
sem til var ætlast.
1. árgangur
ófdanlegur
Þeir sem eiga í fórum sínum
eitt eða fieiri tölublöð 1. ár-
gangs Þjóðmála hafi samband
við afgreiðsiuna. Blöð þessi eru
nú ófáanleg en eftirspurn hef-
ur verið nokkuö mikil.
Ingólfsstræti 18, Rvk.
skeiðklukkur til tækni-
manna til að mæla upp
vinnu þeirra. Það kynni að
minnsta kosti að eyða öll-
um ágiskunum um þarfleysi
þeirra.
10. Fyrir mitt leiti er ég fylgj-
andi því, að allir hér á
landi hafi sama mannsæm-
andi kaupið fyrir átta
stunda dagvinnu sína og
greiddu þá allir jafna
skatta. Þá fengju allir von-
andi einnig sömu upphæð
lánaða til húsbygginga, en
ekki á bilinu 800 þús. til
u.þ.b. 3 millj.
En er það ekki einmitt
dálítið talandi fyrir vilja
okkar til þessa, að hér er
stungið uppá hámarkslaun-
unum 1000,- kr. á tímann
og 100 þúsund á mánuði.
Einhvernveginn hefði það
verið meira sannfærandi að
nefna fremur 500,- og 50
þúsund krónur, sem kæmi
og öllu láglaunafólki til
góða. Eða eigum við ekki
að fórna neinu sjálfir,
félagi?
um aðsetur skrifstofu
bæjarfógetans í Vestmannaeyjum
Þann 31. janúar n.k. verður skrifstofu
embættisins i Hafnarbúöum i Reykjavik
lokað.
Skrifstofan verður siðan opnuð þann 1.
febrúar n.k. að Bárugötu 15, Vestmanna-
eyjum. Verður skrifstofan opin virka
daga, að laugardögum frátöldum frá kl.
10.00 — 12.00 Og 13.00 — 15.00.
Afgreiðsla almannatrygginga verður þó
áfram hjá Sjúkrasamlagi Vestmanna-
eyja, sem hefur afgreiðslu i Hafnarbúðum
fyrst um sinn.
P.T. Reykjavik 21. janúar 1974,
Bæjarfógetinn i Vestmannaeyjum.
Framtíðarstarf
Rafmagnsveita Reykjavikur óskar að
ráða starfsmann til bókhaldsstarfa. —
Æskilegt að umsækjandi hafi verslunar-
skólapróf eða sambærilega menntun og
gæti unnið sjálfstætt.
Umsóknareyðublöð og nánari upplýsingar
er að fá á skrifstofu Rafmagnsveitu
Reykjavikur, Hafnarhúsinu, 4. hæð. Um-
sóknarfrestur er til 1. febrúar 1974.
FWMAGNS
VErTA
REYKJAVlKUR