Þjóðmál - 21.02.1974, Blaðsíða 6

6
Þ J Ó Ð M Á L
Umræður um varnarmálin voru á dagskrá útvarpsins
s.l. sunnudag. Umræðunum stjórnaði Hjörtur Pálsson
dagskrárstjóri
í b/rjun þáttarins sagði Hjörtur m. a.: — Það hefur
varla farið framhjá neinum sem fylgst hefur með þjóð-
málum síðustu vikur og mánuði, að deilurnar um það,
hvort varnarliðið skuli fara eða vera, og um frambúðar-
skipan öryggismála þjóðarinnar er mál málannna um
þessar mundir.
Með hliðsjón af þessu þótti okk I
ur forvitnilegt að bregða upp '
smá sýnishomi af því sem fram
kom í þættinum. Þátttakend-
urnir voru m. a. Ólafur
Ragnar Grímsson sem helsti tals-
maður herstöðvarandstæðinga og
Styrmir Gunnarsson ritstjóri
Morgunblaðsins, sem oddviti
þeirra sem halda vilja óbreyttu
ástandi varnarmálanna. Þess má
og geta að Kristján Friðriksson
iðnrekandi tók einnig þátt í um-
ræðunum, en hann er einn þeirra
„170-menninga“ innan Framsókn
arflokksins, sem vilja að ráðherr
ar Framsóknarflokksins, hafi
stefnuyfirlýsingu síðustu flokks-
.þinga Framsóknarfl. að engu. En
þar hefur verið samþykkt allt
síðan 1967, að herinn eigi að
fara úr landi. Milli þeirra Ólafs
Ragnars og Kristjáns urðu snarp.
ar orðasennur.
Stjómandinn lagði í upphafi
eftirfarandi spumingu fyrir
þátttakendur:
— Sú skoðun hefur oft heyrst
að varnar. og öryggismál séu í
eðli sínu svo viðkvæm og mikils-
verð í senn, að ætið beri að
stefna að sem mestri þjóðarein-
ingu um þau, annars sé hætta á
ferðum. Nú er fast deilt um þessi
mál hér, þið viljið sumir að her.
inn fari skilyrðislaust, aðrir, að
hann sé hér kyrr. Teljið þið þá
þjóðareiningu, sem ég nefndi,
ekki svo áríðandi, að ástæða sé
til þess að slá af ítrustu kröfum
þeirra samtaka, sem þið fylgið
að málum og finna málamiðlun-
arlausn sem ætla megi að drýgst- j
ur hluti Islendinga geti sætt sig
við, því að varla næst vemleg ein
ing um aðeins aðra þá lausn sem
þið bjóðið uppá?
Heiðarlega og opna
umræðu hefur skort.
Ólafur Ragnar Grímsson: —
Ein af orsökunum fyrir hita um-
ræðunnar á íslandi um herinn,
og það sem honum tilheyrir, staf-
ar meðal annars af því, að ís-
lenskir stjórnmálamenn hafa, vel
flestir, og næstum allir, allt frá
því aö herinn kom hingað fyrst,
mjög vanrækt það, að skýra þessi
mál fyrir þjóðinni, á hverjum
tíma og hafa uppi almenna, opna
og heiðarlega umræðu um þessi
mál hér. Þessi óráðurskenndi
blær, sem oft er á þessari um-
ræðu hér hefur fyrst og fremst
verið hjá stjórnmálaforingjunum
sjálfum. Maður sér það greini-
lega ef maður skoðar Alþingistíð-
indi fyrri ára. Það til dæmis
hefur farið mjög framhjá þjóð-
inni á siðasta áratug, að eðli
herstöðvarinnar hér hefur mjög
mikið breyst. Upphaflega kom
hún hingað sem vamarstöð, en
nú er hún fyrst og fremst eftir-
litsstöð fyrir Bandarikin og
NATO, en ekki varnarstöð. Þess
vegna finnst mér mjög mikið út
í hött, að tala um það að þessi
herstöð hér verji landið. Hún er
fyrst og fremst liður í alþjóðlegu
eftirlitskerfi NATO-ríkjanna.
Herinn fari — ekki
úr NATO.
Varðandi málamiðlun milli ítr-
ustu kröfugerðar á báða bóga, þá
tel ég að brottför hersins sé
Styrmir Gunnarsson.
slík málamiðlun milli ítmstu
kröfugerðar, vegna þess að ítr-
asta krafan er öðm megin sú,
að herinn fari ekki einungis,
heldur sé einnig gengið úr Nato
og öllu hernaðarsamstarfi við
vestrænu ríkin sé slitið. ítrasta
krafan hinu megin er svo sú,
að herstöðin sé efld. Ef menn
trúa þessum tröllasögum, sem
vitn'að er stöðugt i, og eflaust era
þær að verulegu leyti réttar, um
aukinn herstyrk Rússa hér á Atl-
antshafi, þá er einmitt niður-
staðan af því, ef menn vilja
leggja það til grundvallar, að her
stöðin hérna verði stóraukin. Það
verði stóraukinn herafli Banda-
ríkjamanna á Islandi, og bætt við
einum tveimur þremur herstöðv-
um á Austfjörðum, fyrir Norður-
landi og jafnvel á Vestfjörðum
einnig.
Ef menn vilja gera sér sem
forsendur þessa máls, herstyrk
Rússa hér í hafinu í kring, þá
held ég að samkvæmt eigin for-
sendum hljóti þetta að vera nið-
urstaðan. Svo ég held, að það
sem skín í gegn í spurningunni
hér að framan, að stefna her-
stöðvarandstæðinga sé ítrasta
kröfugerð öðm megin, það sé
ekki rétt, það era til mun ítar-
legri kröfur á þeim væng ís-
lenskra stjórnmála, heldur en
stefna herstöðvarandstæðinga,
sem fyrst og fremst beinast að
því að herinn fari, en ekki brott-
flutningur úr Nato.
j
j Slæmt ef þjóðin er
1 illa klofin.
Styrmir Gunnarsson: — Ég er
mjög ákveðið þeirrar skoðunar,
að það eigi að leitast við að fá
samstöu meginþorra þjóðarinnar
um okkar stefnu í varnar- og ör-
iggismálum. Ég held að það sé
ákaflega slæmt, fyrir svona litla
þjóð, eins og við Islendingar er-
um, ef að þjóðin er illa klofin í
utanríkismálum og öryggismál-
um. Ég er sannfærður um að
það er hægt að fá þessa sam-
stöðu, sem meginþorri þjóðarinn
ar, 80—85% kjósenda, getur
staðið að. Slík samstaða var i
upphafi, þegar að vamarliðið
kom hingað, milli lýðræðisflokk-
anna.'sem þá voru þrír, en í dag
eru fjórir skulum við segja. Ég
er ákveðinn þeirrar skoðunar að
það sé hægt að fá samstöðu milli
þessara fjögurra flokka, Sjálf-
stæðisflokks, Framsóknarflokks,
Alþýðuflokks og Samtaka frjáls-
lyndra og vinstri manna um
stefnu okkar í varnarmálum og
að þessu beri að stefna. Mér
sýnist sá ótrúlega góði árangur
sem samtökin Varið land hafa
náð í undirskriftasöfnun sinni,
þegar nokkuð yfir fjörutíu þús-
und manns hafa nú þegar skrif-
að undir áskorun gegn varnar-
leysi landsins, sýna, að það sé
mjög líklegt að 80—85% þjóðar-
innar gæti staðið að baki sam-
eiginlegri stefnu þessara fjög-
urra flokka í varnarmálum.
Alþýöubandalagið enginn
byltingaflokkur!
ÓRG: — Ég verð nú að segja
það við Styrmi og aðra, að mér
leiðist þetta tal um þrjá og fjóra
lýðræðisflokka, vegna þess, að
ef við dæmum íslenska stjórn-
málaflokka, sem nú eiga fulltrúa
á Alþingi út frá hegðun þeirra
innan íslenska stjómkerfisins, þá
er ekki með nokkru móti hægt að
halda því fram að Alþýðubanda-
lagið virði ekki og hafi ekki virt
allar þær meginreglur innan is-
lenska stjórnkerfisins og þó að
þið viljið gjarnan halda þvi
fram að Alþýðubandalagið sé
kommúnistaflokkur, þá er það
bara alls ekki rétt. Alþýðubanda
lagið er enginn byltingarflokkur.
Alþýðubandalagið er meira að
segja frekar hægri sinnaður sós-
íaldemókrataflokkur á evrópskan
mælikvarða. Þess vegna finnst
mér þetta eitt af þeim dæmum
um áróðurskennda umræðu, að
það er byrjað að skipta þjóðinni
upp áður en umræðan hefst.
Annars vegar em lýðræðisflokk-
ar og hins vegar þeir flokkar,
sem ekki eru lýðræðisflokkar,
sem þó um 20% Islendinga
styður.
Alþýðubandal. stjórnað
af kommúnistum.
St.G. — Ég er þeirrar skoðun-