Þjóðmál - 07.06.1974, Blaðsíða 2

2
ÞJÓÐMÁ'L
A siðustu árum hefur átt sér
stað umtalsverð bréyting á at-
vinnulifi útgerðarstaðanna viðs
vegar um landið. Með stór-
felldri aukningu fiskiskipaflot-
ans og uppbyggingu hraðfrysti-
húsanna hefur atvinnulif sjáv-
arþorpanna tekið stórstigum
framförum, þannig að viða, þar
sem atvinnuleysi var árvisst um
lengri eða skemrnri tima, er nú
skortur á vinnuafli. Þessi um-
sköpun atvinnulifsins hefur átt
sér stað fyrir beina tilstuðlan
rikisvaldsins. Endurnýjun fiski-
skipaflotans, m.a. með kaupum
fjölda skuttogara, hefur orðið
möguleg vegna þess að lán til
fiskiskipakaupa hafa verið
hækkuð, lánstimi lengdur og
vextir lækkaðir, auk þess sem
sérstök fyrirgreiðsla hefur verið
veitt i nokkrum tilvikum vegna
sérstakra byggðasjónarmiða.
Uppbygging hraðfrystihúsanna
hefur orðið veruleg siðustu ár og
er enn haldið áfram samkvæmt
sérstakri áætlun, hraðfrysti-
húsaáætlun.
Fiskiskipaflotinn.
Togarafloti landsmanna hafði
ekkert verið endurnýjaður um
langan tima en siðan árið 1971
hafa 53 skuttogarar af ýms-
um stærðum verið keyptir til
landsins eða smiðaðir innan-
lands. Þessir skuttogarar eru
dreifðir um land allt, viðast að-
eins einn á hverjum stað. Nokk-
uð hefur verið gagnrýnt að svo
margir togarar væru keyptir á
skömmum tima i stað þess að
endurnýjunin ætti sér stað á
lengri tima. Astæðan fyrir þessu
stóra stökki er hins vegar sú, að
svo lengi hafði verið vanrækt að
stuðla að endurnýjun flotans, að
þegar loksins var af hálfu rikis-
valdsins veitt fyrirgreiðsla sem
dugði, hlaut niðurstaðan að
verða sú sem varð. Þau sjáv-
arpláss sem vildu breytingu frá
kyrrstöðu og atvinnuleysi til
nægrar atvinnu og uppbygging-
ar hlutu að hefja útgerð skuttog-
ara, sem með stöðugri hráefnis-
öflun fyrir frystihús staðarins,
geta tryggt stöðuga atvinnu.
Þeir, sem segja að takmarka
hefði átt fyrirgreiðslu af hálfu
rikisvaldsins við færri skip i
einu, verða þá að benda á hvaða
skuttogara hefði ekki átt að
heimila kaup á. Ekki er nokkur
vafi á, að það verður erfitt.
í framhaldi af áætlun, sem
áætlanadeild Framkvæmda-
stofnunar rikisins gerði um
skuttogarakaup, virinur deildin
nú að fiskiskipaáætlun fyrir
næstu ár, þar sem leitast er við
Mikil uppbygging bœði í
útgerð og hraðfrystiiðnaði
að áætla endurnýjunarþörf
fiskiskipaflotans allt frá litlum
trillum til stórra togara.
Með slikum vinnubrögðum er
auðvelduð öll ákvarðanataka
opinberra aðila um fyrirgreiðsl-
ur vegna fiskiskipakaupa.
Hraðfrystihúsaáætlun
Eitt fyrsta verkefni áætlana-
deildar Framkvæmdastofnunar
rikisins þegar hún var stofnsett
árið 1972, og forgangsverkefni æ
slðan er hraðfrystihúsaáætlun.
t upphafi beindist áætlunar-
starfið að þvi að safna upplýs-
ingum um áform frystihúsanna
sjálfra ásamt öflun og úr-
vinnslu gagna frá ýmsum aðil-
um um uppbyggingarþörf hrað-
frystiiðnaðarins. Siðara stig
áætlanagerðarinnar var svo að
meta þau áform, sem uppi voru
og bera þau saman við mat á af
kastagetu i samræmi við afla
horfur. Ennfremur að raða
verkefnum i forgangsröð eftir
mati á þörf uppbyggingar.
Hraðfrystihúsaáætlun er nú
fullmótuð, en hún nær yfir ára-
bilið frá 1971 til 1976. Þess ber að
geta að framkvæmdum á árinu
1973 var að verulegu leiti hagað
i samræmi við áætlanagerðina á
vinnslustigi henhar.
Með þessari áætlanagerð,
sem unnin hefur verið i samráði
og samvinnu við alla þá aðila,
sem málið varðar hefur tekist
að tryggja að upppbygging
hraðfrystiiðnaðarins væri að
mestu i samræmi við möguleika
til hráefnisöflunar og vinnuafl á
hverjum stað. Fyrirgreiðsla
opinberra sjóða hefur verið við
það miðuð að uppbyggingin gæti
átt sér stað á eðlilegu árabili og
hefur verið mismunandi með
tilliti til áherslunnar sem á hef-
ur verið lögð eftir byggða
jafnvægissjónarmiðum, og
stöðu fyrirtækjanna.
Hér fer á eftir tafla yfir
framkvæmdir og framkvæmda-
áform árin 1971—1976 um upp-
byggingu hraðfrystihúsanna.
Framtiðarverkefni
Afram þarf að vinna að fiski-
skipaáætlun og endurskoðun
hraðfrystiáætlunar. Opinbera
fyrirgreiðslu ber að miða við
það að framkvæmdir séu i sam-
ræmi við þarfir samkvæmt
þessum áætlunum. Jafnframt
ber brýna nauðsyn til þess að
rekstrargrundvöllur þessara
þýðingarmiklu atvinnugreina sé
tryggður. Eitt mikilvægasta
tækið, sem beita ber til þess að
svo geti orðið er að efla verð-
jöfnunarsjóðskerfið og huga um
leið að fleiri leiðum til sveiflu-
jöfnunar I útflutningstekjum.
Við getum ekki ráðið við þær
sveiflur, sem verða á verðlagi
útflutningsafurða okkar á er-
lendum mörkuðum, en við get-
um dregið úr áhrifum þeirra á
efnahagslif þjóðarinnar með
öflugum verðjöfnunarsjóðum.
Efling verðjöfnunarkerfisins er
forsenda þess að unnt sé að
skapa festu og jafnvægi i efna-
hagsmálum.
Ilalldór S. Magnússon
HRADPRYSTIHtlSAA/CTLUN ■
Framkvætndlr ok framkvæmdaáform 1971-1976 - SklptlnK eftlr árum.
Verðlag hvers árs í mlll.lónum króna.
Landshlutayflrllt.
1971 ok fyrr 1972 1973 1974 1975 1976 or síðar Samtals
Landið allt 532.8 634,7 1.089.2 1.338,1 1.010,9 479.7 5.085,4
Suðurland 50,9 63,2 71,3 67,8 75,3 44,3 372,8
Reykjanes 263,0 197,8 245,8 238,0 179,4 130,4 1.254,4
Reykjavík 20,9 23,7 105,0 140,4 183,9 37,1 511,0
Vesturland 44,8 90,2 142,0 11-3,3 101,5 48,8 540,6
Vestfirðir 62,0 103,6 138,5 166,8 161,0 88,4 720,3
Norðurland vestra 1,9 15,1 62,5 140,5 97,0 38,0 355,0
Norðurland eystra 66,3 34,8 102,6 153,7 25,0 2,1 384,5
Austurland 23,0 106,3 221,5 317,6 187,8 90,6 946,8
Njörður P. JSjarðvík:
Alþýðuflokkur eða jafnaðarstefna
Hvort vilja jafnaðarmenn heldur?
Forysta Alþýðuflokksins hefur
haldið þvi fram i angistaráróðri
sínum i fjölmiðlum undanfarna
daga að hætta sé á að Alþýðu-
flokkurinn kunni að þurrkast út i
næstu kosningum, og þar með
standi jafnaðarstefnan uppi mál-
svarslaus i þessu landi. Við skul-
um athuga þessar fullyrðingar
svolitið nánar.
Það er auðvitað rétt, og blasir
við samkvæmt úrslitum bæjar-
stjórnarkosninganna, að Alþýðu-
flokkurinn getur tæpast af eigin
rammleik fengið nokkurn kjör-
dæmakjörinn þingmann. En svo
hefur reyndar áður staðið á fyrir
þessum raunamædda stjórn-
málaflokki. Þá hlupu vinir hans
ihaldsmenn undir bagga og
fleyttu honum inn yfir þröskuld
Alþingis. Ætli þetta geti ekki
komiðfyrir aftur? Róðurinn er að
visu þyngri nú. Það er ekki nema
rökrétt afleiðing af löngu fóst-
bræðralagi við ihaldið að fylgi Al-
þýðuflokksins fer dvinandi með
hverjum kosningum á fætur öðr-
um. Fólk virðist eiga dálitið erfitt
með að skilja að flokkur sem
samkvæmt stefnuskrá þykist ætla
að koma á lýðræðissósialisma
skuli helst treysta á Sjálfstæðis-
flokkinn til að hrinda jafnaðar-
stefnunni i framkvæmd. Ég er
liklega ekki nógu þjálfaður i pólit-
ik til að skilja svona starfsaðferð-
ir. Ég hef áður lýst yfir i grein i
Alþýðublaðinu fyrir nokkrum ár-
um að ég væri vantrúaður a að
leiðin til sósialisma lægi um bæj-
arhlað ihaldsins. Siðan hef ég
heldur styrkst i þeirri vantrú. Það
breytir hins vegar engu um það,
að Sjálfstæðisflokkurinn kunni að
sjá sér hag i þvi að tryggja Al-
þýðuflokknum þingsæti með láns-
atkvæðum i þeirri veiku von að
hægt sé að tylla einhverri liftóru i
viðreisnargreyið, þótt þrjú ár séu
nú liðin siðan það geispaði gol-
unni. Og úr þvi að Alþýðuflokkur-
inn virðist nú helst vera orðinn að
einhvers konar bakdyrum ihalds-
ins, þvi skyldi Sjálfstæðisflokkur-
inn þá ekki hleypa þvi fólki inn
bakdyramegin sem veigrar sér
ennþá við að ganga inn um aðal-
dyrnar?
Þá er hin fullyrðingin, að jafn-
aðarstefnan standi uppi mál-
svarslaus ef Alþýðuflokkurinn
þurrkast út. Með þvi er vitaskuld
verið að segja að Aiþýðuflokkur-
inn sé nú málsvari jafnaðar-
stefnu. Verk Alþýðuflokksins tala
allt öðru máli. Hann hefur ham-
ast gegn vinstri stjórn i landinu
allt hvað af tekur að þvi er virðist
með það eitt markmið að reyna
að mynda á ný stjórn með ihald-
inu. Engum dettur i hug að vinstri
stjórnin hafi verið gallalaus, og
efnahagsvandi blasir við. Spurn-
ingin snýst þá m.a. um það hvort
sá vandi verði leystur með hags-
muni launþega i huga eða at-
vinnurekenda. Ef Sjálfstæðis-
flokkurinn og Alþýðuflokkurinn
eiga að leysa þann vanda, þá leik-
ur tæpast vafi á hvaða hagsmunir
verða ofan á. Viðreisnarverkin
tala enn sinu máli. Og þar sem
Framhald á bls. 8.