Ný þjóðmál - 05.01.1978, Blaðsíða 3

Ný þjóðmál - 05.01.1978, Blaðsíða 3
Fimmtudagur 5. janúar 1978 NÝ ÞJÓÐMÁL 3 VIÐ UPPHAF NÝS ÁRS Framhald af 1 og viðskiptabönkum hlutaðeigandi fyrir- tækja með sömu vildarkjörum og ýmist varið til að kaupa ýmiskonar búnað til skip- anna eða til einkaþarfa kaupendanna. Rannsókn þessa máls af hálf u islenskra yf- irvalda varð eins ýtarleg og raun ber vitni fyrir þá sök, að norskt fyrirtæki sem mjög annaðist milligöngu fyrir íslenska aðila varð uppvíst að f jármálamisferli gagnvart norskum stjórnvöldum. Aðstæður í þessu máli sýna því svart á hvítu, að eftirlit eitt dugir skammt til að hamla gegn misnotkun af þessu tagi í eiginhagsmuna skyni. Það eina sem gagn er að eru almennar reglur sem ná til allra og þar sem lokur eru fyrir- f ram settar fyrir smugurnar til að klófesta verðbólgugróða. Ska tta misré ttið En ekki þarf að líta út f yrir landsteinana til að koma auga á misræmið og óréttlætið sem fengið hefur að dafna samfara verð- bólguþróuninni og er henni meira eða minna tengt. Alkunna er hversu gífurlegt misrétti ríkir í álagningu tekjuskatts. Þar er ekki nóg með að sumir haf a aðstöðu tfl að skjóta miklum tekjum undan skattlagningu með beinum skattsvikum, heldur eru í gildi frádráttarreglur sem mismuna mönnum stórkostlega. Þær gera það til dæmis að verkum að stórskuldarar með háar tekjur hafa getað virkjað verðbólguna sér til ábata meðtvennum hætti. í fyrsta lagi hafa þeir fengið aðgang að ódýru lánsfé og varið því til að auka eignir sínar á kostnað spari- f járeigenda sem létu lánsféð í té, en þar að auki hafa þeir getað lækkað skatta sína ómælt með því að sýna vaxtagreiðslur á framtali, jafnvel vaxtagreiðslur af upp- hæðum sem i raun eru þeirra eigið fé. Það væri að bera í bakkaf ullan lækinn að rekja hér til hlitar margvíslega aðra ágalla skattalaganna, aðeins skal minnt á víð- frægt skattfrelsi mikils hluta fyrirtækja í landinu. En það er til marks um frammi- stöðu ríkisstjórnarinnar sem nú situr, að þrátt fyrir hátíðleg loforð stjórnarflokk- anna og ráðherra þeirra þing eftir þing, hefur heildarendurskoðun laganna um tekjuskatt og eignarskatt ekki enn átt sér stað, þótt stjórnin hafi nú brátt setið heilt kjörtímabil, og alls óvíst er hvort stjórnar- flokkarnir geta svo mikið sem sýnt frum- varp að nýjum skattalögum áður en umboð þingmanna fellur niður og nýjar kosningar fara fram. Lífeyris misré ttið Sé misréttið i skattamálum hróplegt, þá tekur það engu tali í lífeyrismálum. Þar er málum svo fyrir komið að nokkur hluti launþega, aðallega þeir sem starfa í opin- berri þjónustu, fá verðtryggðar lífeyris- greiðslur, og það sem á vantar að eign líf- eyrissjóðs þeirra, mynduð af iðgjöldum hins tryggða og atvinnurekanda, nægi til að rísa undir verðtryggingunni er lagt fram af opinberu fé, framlagi skattborgaranna til sameiginlegra sjóða. Aðrir Iífeyrissjóðir greiða svo ýmist óverðtryggðan lífeyri eða verðtryggðan að hluta með bráðabirgða- ráðstöfunum. Loks er stór hluti lands- manna sem alls engra lífeyrisréttinda nýt- ur annarra en hins almenna lífeyris frá Tryggingastof nun ríkisins, sem allir vita að hrekkur hvergi nærri til lífsframfæris. En þessi almenni lífeyrir bætist við verð- tryggða lífeyrinn hjá þeim sem hans njóta. Og ekki nóg með það. Menn geta jafnvel á- unnið sér margföld lífeyrisréttindi, rétt til verðtryggðs lífeyris úr mörgum sjóðum eða sjóðdeildum í senn, þar sem sérhver greiðsla er miðuð við ákveðinn hundraðs- hluta af launum eins og þau eru fyrir tiltek- iðstarf á hverjum tíma. Þetta þýðir að fólk sem snemma á starfsævi hefur komist í vel launuð störf og síðan færst á tilteknu árabili milli starfa sem gefa svipuð laun eða betri en sjálfstæð lifeyrisréttindi, á að fullri starfsævi lokinni rétt'a lifeyri sem að raun- gildi getur verið töluvert hærri en laun þess nokkru sinni voru í f ullu starf i. Og þessi of- rausn við takmarkaðan hálaunahóp er kost- uð af skattgreiðslum fólks sem sumt hvert á engan kost annarra lifeyrisréttinda en hungurlúsarinnar frá Tryggingastof nun- inni. Ekkert þjóðfélag sem lætur slíkt ástand viðgangast til lengdar í málum þeirra sem vegna aldurs eða fötlunar fá ekki séð sér farborða af eigin rammleik verðskuldar nafnið velferðarþjóðfélag. Því þolir enga bið að hafist sé handa að koma á lífeyris- kerfi fyrir landsmenn allra á grundvelli jaf nréttis. Skipulag veiða og vinnslu Verðbólguþróunin hefur átt sinn þátt í byggðaröskun í landinu, þar sem f jármagn úr afskekktum byggðum með fábreytta möguleika til ávöxtunar hefur leitað til þéttbýlisstaðanna, með þeim afleiðingum að búsetuskilyrðum hefur enn hrakað hlut- fallslega á þeim stöðum sem stóðu höllum fæti fyrir. Með margþættum aðgerðum tókst þingmeirihlutanum sem stóð að næst- siðustu ríkisstjórn að koma á viðunandi jafnvægi milli lífsskilyrða í þéttbýli og strjálbýli. Nú sér þess merki að nýtt byggðavanda- mál er komið til sögunnar. Það er tengt Fulltrúar á landsfundi Samiaka frjálslyndra og vlnstri þeim ráðstöfunum sem gerðar hafa verið, af knýjandi nauðsyn, til að takmarka veiði á ofveiddum og hætt stöddum þorskstofni. Þar var ekki unnt að styðjast við neina reynslu, svo menn hafa orðið að þreifa sig áfram á ókunnum stigum. Æ Ijósara verður að ekki má við svo búið standa. Koma verð- ur til heildaryfirsýn, annars vegar yfir heimilt veiðimagn af einstökum fiskstofn- um og hins vegar þörf landshlutanna hvers um sig fyrir löndun á afla svo atvinnuþörf- um sé f ullnægt og f iskvinnsla geti borið sig. í þessu skyni nægir ekki að beina sjónum að hefðbundnum nytjafiskum og veiðiað- ferðum. Aukning og afrakstur loðnuveiða á fárra ára tímabili sýna hvað unnt er að gera, þegar vel tekst til. Til eru öflugir stofnar uppsjávarfiska og að takmörkuðu leyti botnfiska, sem enn eru lítt eða ekki nýttir. Má þar nefna kolmunna, spærling, kola, löngu og keilu. Það má ekki ske að óforsjálnin og einstefnan sem réðu offjár- festingu í síldarflota og síldarvinnslu fyrir rúmum áratug endurtaki sig nú að því loðnuveiðar varðar. Væri slíkt óbætanlegur hnekkir og vottur um getuleysi til að móta f ramsýna veiðistefnu og f ramfylgja henni, þvi nú eigum við allt undir okkur sjálfum hvað loðnuna varðar, en þurfum ekki að keppa við öflúga aðkomuveiðif lota eins og þegar síldin var ofveidd. Verðjöfnunarsjóður Svipull er sjávarafli, og ekki aðeins afla- magniðheldureinnig verðlag á afurðunum, eins og reyndar er reglan um f lest matvæli á heimsmarkaði. Því hef ur margsinnis ver- ið lýst, hversu afdrifaríkar aflasveiflur og verðsveiflur á langstærsta hluta útflutn- ingsaf urða okkar hafa verið fyrir hagþróun i landinu og einatt orðið til að herða á verð- bólguskrúf unni. Nú hef ur það gerst að sam- tímis því að verð á f lestum sjávarafurðum er í hámarki, hefur rikisstjórnin látið rikis- sjóð taka að sér verðbótagreiðslur á þessum afurðum, vegna þess að sú deild Verðjöfn- unarsjóðs sjávarútvegsins sem vinnslu- greininni tilheyrir er tóm. Slíkt ráðslag getur ekki orðið annað en skammgóður vermir og fær ekki staðist, en það vekur athygli á hvílíka nauðsyn ber til að koma verðjöfnunarsjóðnum á traustari grundvöll, svo hann fái risið undir ætlunar- verki sínu. í því skyni þarf að setja um greiðslur í sjóðinn og f járstreymi úr honum reglur, miðaðar við reynslu af af labrögðum og markaðsaðstæðum, en ekki láta skeika aðsköpuðu lengur, hvort sjóðurinn er látinn tæmast við aðstæður sem ættu að vera upp- söfnunartímabil fyrir hann, væri allt með felldu. Veiði og markaðir Þróunin í haf réttarmálum sem leitt hef ur til þess að strandríki við Norður-Atlantshaf hafa nú öll með tölu tekið sér 200 sjómílna fiskveiðilögsögu hlýtur með tímanum að hafa áhrif á markaðsaðstæður fyrir sjáv- arafurðir á þessu svæði öllu. Ríki sem lítt eða ekki liggja að sjó eiga erf iðara en áður með að gera út á f jarlæg mið, en á móti kemur að strandríki sem nú hafa öll tök á að stjórna svo veiðum hvert í sinni fisk- veiðilögsögu að hámarksafrakstur náist með lágmarks tilkostnaði, ættu að öllu eðli- legu að geta uppfyllt þarfir þeirra fyrir innfluttar sjávarafurðir á sanngjörnu verði. Þess ber þó að gæta, að stjórnun f isk- veiða i sameiginlegri fiskveiðilögsögu að- ildarríkja Efnahagsbandalags Evrópu virðist helst stefna í óleysanlegan hnút, og væri það eftir öðru ráðslagi bandalagsins að þvi tekur til f ramleiðslu á matvælum og verslunar með þau. En þörf in fyrir okkur islendinga að fylgj- ast eftir föngum með þróun þessara mála er augljós. Það getur ráðið miklu um af- komu okkar, hve vel er að því staðið að fylgjast með markaðsbreytingum og bregðast við þeim. Fjarlæg áhrif Einmitt nú höfum við fengið að kynnast því, hversu breyttar aðstæður í greiðslugetu og viðskiptastefnu ríkja í f jarlægum heims- álfum geta orðið afdrifaríkar fyrir okkur. Skreiðarútf lytjendur til Zaire eiga þar innstæður sem enginn veit hve- nær greiðast. Ástæðan er að Zaire er Framhald á næstu siðu manna I nóvember á síöasta ári.

x

Ný þjóðmál

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ný þjóðmál
https://timarit.is/publication/553

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.