Sjómannadagsblaðið - 03.06.1951, Blaðsíða 30

Víg Spánverja á Vestfjörðum 1615

Úr landvarnasögu Vestfirðinga
FYRRAKOM
út í Kaup-
mannahöfn,
á vegum
Hinz ís-
lenzka
fræðafélags,
„Sönn frásaga,“ eftir Jón Guðmundsson lærða, og
„Víkingarímur,“ um Spánverjavígin 1615. Er
„Frásagan“ skilmerkileg frásögn af ýmsu í
sambandi við þessa atburði, sérstaklega hvað
snertir viðskipti Hornstrendinga við þessa erl-
endu hvalveiðimenn, áður en þeir brutu skip
sín, „Frásagan“ virðist þó draga nokkuð ein-
hliða taum Spánverja og sýnir vinfengi Jóns
lærða við þá. En það hefur verið álitið, að hann
hafi vísað þeim þarna til hafna. Jón Guðmunds-
son gerir sér sérstaklega far um, að sýna hvað
aðfarirnar við Spánverja hafi verið grimmdarlegar,
og hvað þeir hafi í raun og veru lítið unnið til
saka. Útgáfa þessa rits Fræðafélagsins, sem í raun-
inni er mikill fróðleiksfengur og vel vandað til
heimilda, hefur nú gefið ýmsum tilefni til að hníta
í Vestfirðinga fyrir atför þeirra við Spánverjana
og hafa jafnvel sumir látið að því liggja, að þeir
hafi ráðist þarna á varnarlausa skipbrotsmenn og
myrt þá, en slíkt er svo mikil fjarstæða, að því
má ekki vera á móti mælt.
„Víkinga rímurnar,“ sem þarna eru einnig
birtar í þessu riti Fræðafélagsins og taldar eru
o’rtar af Jóni Gottskáldssyni á Vatnseyri, sína líka
það gagnstæða, en þær eru miklu óaðgengilegri
til lestrar en „Frásagan" og fæstir sem leggja það
á sig að krefja þær til mergjar. En sem betur fer
þá eru til enn ábyggilegri frásagnir um framferði
Spánverja, sem sanna, að hér hafa ekki ver
neinir aufúsu gestir á ferðinni, og mun verða
skýrt frá því hér síðar í greininni. En fyrst mun
verða reynt að lýsa lítilsháttar ástandinu í land-
inu um þessar mundir. Samtíma heimildir eru þó
mjög frétta fáar. Hvergi er frá því skýrt, í annál-
um frá þessum tímum, að Spánverjar hafi rænt
fólki hér, bæði konum og körlum, og haft á brott
með sér. En í Árnasafni eru opinber skjöl, Dipl
Isl. LXX, 29, sem sýna þetta og einnig það, að
sumt af þessu fólki hefur verið leyst úr ánauð.
Spánverjarnir, sem til heyrðu einhverju mesta
menningaríki þeirra tíma, virðast ekki hafa sparað
nein ytri kurteisis merki þótt flátt hyggju. í
Víkingarímum III 21 og 22 stendur:
Kauðar frömdi kurteis hót og kysstu á hendur
berhöfðaður hvör bófinn stendur
þó böðullinn væri þangað sendur.
Falskir hafa framið þann art, sig fagra sýna
utan hams en innan hrína,
aum mun vondra dauðans pína.
Vígsferð Vestfirðinganna á hendur þessum
erlendu yfirgangsseggjum, virðist hafa verið eina
hefndarráðstöfunin í harmasögu vorrar kúguðu
10 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ