Sjómannadagsblaðið - 03.06.1951, Blaðsíða 53

við þaer með trénöglum. En í stæri bátnum voru
8 borð, í þeim minni 5.
Kilir bátanna frá Kvalsundi voru af sömu gerð
og tíðkast enn í dag. Stefnið á stærri bátnum var
auðsjáanlega sveigt í mjög krappan boga, en því
miður var það sjálft ekki lengur finnanlegt.
Þá komum við að víkingatímanuni. Merkilegust
skip, sem fundizt hafa frá víkingaöld, funndust í
Noregi við Tune (1867), Gokstad (Gauksstað)
(1880) og Oseberg (Ásuberg) (1904). Nú hefur
verið byggt yfir þau sérstakt safn á Bygdöy við
Osló, nálægt byggðarsafninu norska, Norsk Folke-
museum, þar sem sjá má norska bóndabæi úr
hinum ýmsu byggðalögum. Þessar gerðir skipa
eru fyrirmyndir hinna frægu víkingaskipa,
sem mörg hver voru haffærandi. En án þeirra
hefði ísland ekki verið fundið 874, né heldur
Grænland 986, eða Vínland árið 1000. Án víkinga-
skipanna hefðum við ekki þekkt nöfn landnáms-
roanna og landkönnuða: Ingólf Arnarson, Eirík
rauða, Leif heppna og Þorfinn karlsefni.
Víkingaskipið við Tune mældist um 20 m á lengd
°g 4 m á breidd. Lengd kjalar var 13,60 m. Þetta
skip er einnig súðbyrt úr eikarviði. Einstakir
hlutir aðrir í skipinu voru úr furu. Enda þótt
ýmsir hlutar skipsins hafi fúnað til agna, eink-
um kjöltréð, má þó sjá, að Tune-skipið er smíðað
1 sama stíl og víkingaskipin í Gokstad (Gauksstað)
°g Oseberg.
Gauksstaðaskipið fannst í stórum konungshaug,
nálægt bænum „Gokstad“ við Sandefjord í haugi
þessum er Ólafur konungur, er síðar var kallaður
Geirstaðaálfur, grafinn, en hann andaðist úr fót-
verk, eins og segir í Heimskringlu. í Gauks-
staðaskipinu telja menn- að fundin sé bein
Ólafs, hefur grafhýsi hans verið reist fyrir
aftan siglu úr þykkum eikarviði og er einna
Ðrottningar kerran úr Osebergsslúpinu.
líkast tjaldi í lögun. Skip þetta er súðbyrt
úr eikarviði, sem hin fyrri og er 24 m langt
og 5 m breitt. Hvor skipshliðin var úr 16 borðum
og fest saman úr hnoðuðum járnnöglum. Reng-
urnar, 17 að tölu, báru vott um meiri hagleik en í
Nydamskipinu, annars var lag þeirra svipað. Því
miður vantaði bæði stefnin, svo að prýði þeirra
er oss ókunn. Og verður því engum getum leitt að
því, hvort á stafnaendum hafi verið dýra- eða
drekahöfuð, svo sem vér oft lesum um í forn-
sögunum, misjafnlega áreiðanlegum. Aftur á móti
sjáum vér greinilega, að stafnskraut Osebergs-
skipsins hefur verið slöngur eða drekar, sem
hlykkja sig upp eftir stefninu, með augum og út
skornu fiskrifjum. Skipsheitið „Ormurinn langi“
bendir líka til, að á skipsstafni hafi verið útskorin
slanga til skrauts (ormur í fornu máli = slanga) —
En á Orminum langa voru 34 árar og rúmaði
skipið 300 manns. Að vísu fundust í Osebergskip-
inu fjórar súlur með laglega útskornum dýrhöfð-
um og voru súlurnar kringum einn metra á hæð
en þær hafa ekki verið notaðar sem stafnaskraut,
heldur hafa þær að öllum líkindum verið notaðar
til einhverra hluta við greftrunarathöfnina. Á hlið
Gauksstaðaskipsins voru göt fyrir 32 árar, einnig
mátti sjá útbúnað til að hengja kringlótta skildi
utan á borðstokkinn, bæði til að hækka hann og
styrkja. Hefur þar numið skjöldur við skjöld og
skildirnir ýmist málaðir gulir eða svartir. Stýris-
árin var fest aftur undir skut stjórnborðsmegin og
með sama lagi og stýrð á Nydamsbátnum. Sigl-
an var í miðju skipi eins og í Oseberg-skipinu,
fest í klofa eða stall og styrkt með stögum, bæði
frá stafni og hliðum. Þá var ekki siglt nema með
einu stóru segli, sem fest var við rána, sem mátti
snúa með dragreipum, eftir vindáttum. Gauks-
staðaskipið var hafskip, en Osebergskipið „lysti-
snekkja“ Ásu drottningar, með ströndum fram.
Munirnir í grafhýsinu í Gauksstaðaskipinu voru
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 33