Sjómannadagsblaðið - 03.06.1963, Blaðsíða 56

Sjóferð á sfyrjaldartímum
Heimsstyrjöldin síðari hafði geys-
að í rúmlega ár, komið fram í nóvem-
ber veturinn 1940. Höfðum við siglt
látlaust frá haustinu áður og vorum
við nú staddir í Fleetwood í 15 sölu-
ferðinni frá áramótum. Lokið var
löndun og höfðum við verið með
fullfermi. Var búizt til heimferðar,
tekið var eins mikið af kolum og
frekast var hægt og til þess að lestin
nýttist sem allra bezt, voru lestar-
borðin látin aftur á bátaþilfar og
gengið frá þeim þar eins vel og hægt
var. I þetta skipti var ætlunin að
halda á stað heimleiðis. Síðdegisflóð
var um kl. 17. Tíðarfar hafði verið
nokkuð risjótt að undanförnu. Þenn-
an dag var vindur af norðvestri og
gekk á með éljum.
I þessari ferð var hinn eiginlegi
skipetjóri í fríi, en fyrsti stýrimaður
gekk í hans stað. Hásetar sigldu til
skiptist og voru aðeins þrír hásetar
í þessari ferð, en svo hafði verið frá
því að styrjöldin brauzt út.
Síðasta verk, svo skipið teldist sjó-
klárt, var að setja björgunarbátana
í davíðarnar, þannig að þeir væru
tilbúnir til sjósetningar á sem allra
skemmstum tíma. Var þessu lokið
er við komum út að Lune-bauju, en
frá þeim stað var stefnan sett fyrir
Ile of Maine.
Eitt af þeim ákvæðum, sem giltu
á stríðsárunum, var að ekki mátti
sigla innan landhelgi Englands eftir
sólsetur. Allir vitar voru með mink-
uðu ljósmagni, og er ólíku saman að
jafna, hvað siglingaröryggi snertir,
eða þegar allir vitar eru með fullu
ljósmagni; radíóvitar á hverju strái,
sem svo má að orði kveða. Við höfð-
um þann hátt á að sigla með deifð
mislitu ljósin og bláleita týru sem
afturljós. í skipalestum sást ekki
glæta, utan hvað á skut var höfð
bláleit týra. A öllum stærri skipum
var útbúnaður þannig, að ekki var
hægt að opna hurð öðruvísi en að
um leið og hurðin fór að hreyfast,
dóu ljósin í viðkomandi vistarveru.
Þannig var allt gert til þess að skip-
in vektu sem allra minnsta athygli
óvinanna. I landi var þessu eins hátt-
að, hvergi var ljósglæta og voru þung
viðurlög, ef út af þeim reglum var
brugðið.
I þetta skipti hlutum við að fara
fram hjá Isle of Maine í myrkri, og
þess vegna var stefna sett fyrir vest-
an eyjuna. Ekki man ég eftir, að við
hefðum farið þá leið áður. Þennan
eftirmiðdag hafði neyðarskeytum frá
sökkvandi skipum rignat yfir, eins
og almennum skeytum á friðartím-
um, eftir sögn loftskeytamannsins,
og voru þessi skip flest stödd vestan
og norðan Irlands.
A íslenzkum togurum voru sendi-
tæki innsigluð og þau mátti ekki
nota nema í neyðartilfelli. Ekki man
ég eftir því, að nokkur kvíði væri í
mönnum, þrátt fyrir allar þær ógnir,
sem styrjöld hlýtur alltaf að hafa í
för með sér. Seinna komst það á, að
tvö skip sigldu alltaf í samfloti, og
þótti mönnum það mikið öryggi.
Einn af eldri mönnunum, þaul-
reyndur sjómaður, einn af þeim
mönnum, sem hófu sjómennsku um
fermingaraldurinn, lét þau orð falla,
að sér þætti nú hlaðið til þess ýtr-
asta til Islandsferðar í skammdeg-
inu.
Heldur hvessti er leið á kvöldið,
þó ekki meir en svo, að áfram var
haldið með fullri ferð. Öðru hvoru
tók dallurinn óþyrmilega framan yf-
ir og hvarf stundum björgunarflek-
inn, sem staðsettur var á togvírun-
um. En þeir voru strengdir í gegnum
polla og gálga og aftur í trollið. Voru
skiptar skoðanir á því, hversu heppi-
legur staður þessi væri, ef nota þyrfti
flekann. Seinna var sett rennibraut
á bátaþilfar fyrir þetta björgunar-
tæki.
Hægt gekk á þessari fyrstu vakt.
Eftir miðnætti fór veður batnandi,
hélzt gott fram eftir næsta degi, og
gerði logn og sólskin eftir hádegið.
Voru menn á rölti eftir hádegismat-
inn og höfðu setzt á fremstu lúguna,
og rætt var um daginn og veginn
(eins og sagt er).
Allt í einu birtist loftskeytamaður-
inn, sem annars var nú þaulsætinn í
sinni vistarveru. Var nokkuð loft í
karli og bauð hann mönnum jafnvel
í glímu, ef einhver þyrði. Ekki voru
menn í keppnisskapi, svo að þannig
fór, að loftskeytamaðurinn tók að
sýna lipurð sína með því að flá kött,
sem kallað er, ásamt ýmsum öðrum
tiltækjum. Háseti, sem þarna var
staddur, sagði það leggjast illa í sig,
þegar menn væru með slík ærsl til
sjós og ætti það ábyggilega eftir að
koma fram síðar, og taldi alveg ör-
uggt, að við hlytum að fá vont veður
á heimleiðinni.
Þegar leið að þrjú kaffi dró fyrir
sól, og þegar menn höfðu fengið sér
kaffisopa fórum við, sem áttum frí-
vakt, að leggja okkur. Um vaktar-
skiptin vorum við komnir út fyrir
Rothlín, en svo nefnist klettaeyja
utar í írska kanalnum. Farið var að
vina af norðvestri. Var nú breytt af
venjulegri leið og haldið út með Ir-
landi. Skipti það engum togum, að
við erum rétt nýkomnir á vakt, að
komið er rok, og gekk á með éljum.
Sjólag var mjög slæmt á þessum
slóðum, straumur mikill og víða
merkt grunnbrot á sjókortum.
Líður nú fram vaktin. Skipstjóri
er uppi. Á ýmsu hafði gengið, dall-
urinn iðulega lunningarfullur og
heldur seint sóttist ferðin. Seinni-
part vaktarinnar hafði veðurhæð enn
aukizt og var skipstjóri að hringja
á hæga ferð, er brotsjór ríður yfir
skipið. Brotnuðu allar rúður í brú,
utan ein, en hún hafði verið niðri.
Þegar flætt hafði út úr brúnni og
farið var að athuga skemmdir, kom
í ljós, að ventlar á fírplássi og í véla-
rúrni höfðu sópazt burtu, dældast
hafði skorsteinn, af bátaþilfari var
42 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ