Sjómannadagsblaðið - 01.06.1975, Blaðsíða 35

Að enduðu dagsverki enduðu flest opnu skipin ævina á sjávarkanibinum, þar sem
þau voru dregin upp í síðasta skipti. Þannig fór um skipið Gcir úr Grindavík, síð-
asta opna Grindavíkurskipið, sem hér sést á kambinuin iijá Stað. Tilraun hefur
reyndar verið gerð til að hirða flakið svo að smíða megi það upp síðar, enda var
Geir merkilegt skip og ekki annað til með því lagi, sem þar tiðkaöist.
hreyfði þessu máli. En árið 1922
ritar Sveinbjörn Egilsson ritstjóri
Ægis merka grein í blað sitt um
málið. Birti hann og á næstu árum
fleiri greinar í Ægi, þar sem hann
hvetur til söfnunar sjóminja og
undirbúnings að safni. Sveinbjörn
mun fyrstur manna hafa notað orð-
ið sjóminjasafn.
Á árunum 1923-1927 skrifaði
Kristján Bergsson, forseti Fiskifél-
ags íslands, greinar um fiskminja-
safn. Ætlaðist hann til þess, að
fyrirhugað hús Fiskifélags Islands
gæti hýst slíkt safn, a.m.k. um
nokkurt skeið. Húsið var reist árið
1930, og stóð til að nota hluta efri
hæðar þess undir sjóminjar, en af
því varð ekki nema að mjög litlu
leyti. Olli því bæði fjárskortur og
almennt skilningsleysi á gildi slíks
safns. Fiskifélagið eignaðist að vísu
nokkra muni, en húsnæðið var
brátt tekið til annarra nota.
2.
Nú leið og beið þar til efnt var til
samtaka um sjómannadag, sem há-
tíðlegur skyldi haldinn ár hvert.
Gekkst Sjómannadagsráð fyrir því,
að í sambandi við sjómannadaginn
1939 var komið upp sjóminjasýn-
ingu í Grænmetisskálanum svo-
nefnda, sem þá var í byggingu. Er
hér um að ræða hina fyrstu sýningu
þessarar tegundar, sem efnt var til
hér á landi. Þarna var komið fyrir
þeim munum varðandi sjósókn,
sem til voru í þjóðminjasafni og hjá
Fiskifélagi Islands, en jafnframt var
gripum á sýninguna safnað allvíða
og nokkur skipalíkön fengin og
önnur gerð sérstaklega í því skyni
að sýna þau við þetta tækifæri.
Sýning þessi þótti að mörgu tak-
ast vel, þótt margt skorti, sem þar
hefði þurft að vera. Var sýningin
fjölsótt og stóð lengi. I sambandi
við hana birtust greinar í blöðum
um nauðsyn þess að koma upp
sjóminjasafni. Var og sett á lagg-
irnar að frumkvæði Sjómannadags-
ráðs 5 manna safnnefnd, og varð
Matthías Þórðarson þjóðminja-
vörður formaður hennar. Starfaði
nefnd þessi nokkuð næstu árin, og á
vegum Fiskifélags íslands ferðaðist
Svinbjörn Egilsson um nærliggj-
andi verstöðvar til að safna mun-
um.
Frá sýningu þessari og störfum
fyrrgreindrar nefndar er nánar
greint í Sjómannadagsblaðinu í
fyrra, og vísast til þess.
Næstu árin rituðu ýmsir um sjó-
minjasafnsmálið og hvöttu til
framkvæmda. Má þar einkum
nefna Friðrik Halldórsson og
Lúðvík Kristjánsson. Sumarið 1946
skoðaði höfundur þessarar greinar
sjóminjasöfn á Norðurlöndum og
flutti um þau efni tvö útvarpser-
indi um haustið. Þriðja erindið
fjallaði síðan um íslenzkt sjóminja-
safn, og var þar gerð grein fyrir
hugmyndum höfundar um það,
hvernig slíkt safn skyldi upp byggt
og hvað það þyrfti að geyma.
En brýningar þessar báru lítinn
árangur. Þó komst málið inn í
alþingi, þar sem Hermann Guð-
mundsson flutti þingsályktunartil-
lögu þess efnis, að ríkisstjórninni
yrði falið að hefja undirbúning að
stofnun sjóminjasafns. Sú tillaga
hlaut ekki afgreiðslu. Síðan varð
furðulega hljótt um málið um
nokkuð langt skeið. Það merkasta
sem gerðist var í því fólgið að upp
risu ýmis byggðasöfn, sem mörg
hver hafa safnað munum og minj-
um frá sjávarsíðunni, varðveita
slíkt og hafa til sýnis eftir því sem
húsrúm og aðrar aðstæður leyfa.
Meðal þessara minja eru nokkrir
bátar og skip. Þá hefur þjóðminja-
vörður og haldið áfram eftir föng-
um að bjarga merkum bátum og
öðrum sjóminjum, en fjárskortur
og húsnæðisskortur hefur mjög tor-
veldað það verk. Meðal athyglis-
verðra framkvæmda á þessu sviði
er það framtak séra Jóns Guðjóns-
sonar og annarra Akurnesinga, að
kaupa kútter Sigurfara frá Færeyj-
um til varðveizlu og sýnis á Akra-
nesi.
En um hina stóru hugmynd,
veglegt sjóminjasafn fyrir landið allt,
var furðulega hljótt um nokkuð
langt skeið, þar til nú hin síðustu
missiri, að málið hefur verið vakið
upp að nýju og er nú að komast á
nokkurn rekspöl. Er þess að vænta,
að héðan af verði allfast á eftir
fylgt, og hinn gamli draumur um
að fiskveiði- og siglingaþjóðin ís-
lenzka eignist alhliða og veglegt
sjóminjasafn, verði brátt að veru-
leika.
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 25