Sjómannadagsblaðið - 01.06.1975, Blaðsíða 65

ásamt Þorsteini Þorsteinssyni, en
þeir störfuðu saman að flestum
málum.
Reistu fiskhús.
Ekki höfðu þeir félagar miklum
fjármunum úr að spila, en upphaf-
ið var það, að Þorvaldur reisti
skúrbyggingu, þar sem nú stendur
hraðfrystihús kaupfélagsins og þar
saltaði hann fisk næsta sumar á
eftir. Sumarið eftir reistu þeir fél-
agar annað hús og síðar þrær undir
lýsi. Var lýsið látið renna og það
veitt ofan af lifrarkösinni, og selt
Höfnerverzlun á Akureyri.
Bæjarbúar höfðu misjafnan
skilning og misjöfn viðhorf til þess-
ara frumherja, en samt fór það svo,
að fleiri sigldu í kjölfarið og verður
þetta því að teljast upphaf nútíma
fiskiðnaðar í Ólafsfirði.
Þessi tilraun var síður en svo
auðveld í framkvæmd og örðug-
leikarnir voru miklir. í raun og
veru var ekki aðstaða tii fullverkun-
ar fyrsta árið og var fiskurinn seld-
ur burtu til fullnaðarverkunar, en
árið þar á eftir tók Þorkell Þor-
steinsson hreppstjóri að sér fiskmat
og þá gat fullverkun hafist á Ólafs-
firði.
Báru fiskinn á bakinu.
I þá daga -voru aðstæður allar
frumstæðar, að ekki sé dýpra tekið í
árinni. Það þurfti að bera allan fisk
á bakinu vestur á kamb til vinnslu,
en úr þessu var síðar bætt með
járnbrautarteinum og handvögn-
um, eins og víða tíðkaðist hér á
landi á þessum árum. Var þá unnt
að aka fiskinum á vögnum, en að
því var augljóst hagræði.
Þeir Þorvaldur Friðfinnsson og
Þorsteinn Þorsteinsson beittu sér
síðar fyrir því að hér var stofnað
fisksölusamlag og eins fyrir því að
stofnuð var lifrarbræðsla og var
fenginn til Ólafsfjarðar norskur
lifrarbræðslumaður til þess að
bræða lifrina. Þannig færðist at-
vinnan við fiskinn smám saman
heim í byggðarlagið.
Hafnarskilyrði voru erfið á
Magnús Gamaielsson, útgerðarmaður og
fiskiðnrekandi á Ólafsfirði.
Ólafsfirði, þá einsog nú. Hafaldan
á greiða leið í fjörðinn. Þá voru
engar bryggjur í Ólafsfirði, nema á
sumrin, þá voru settar út svonefnd-
ar búkkabryggjur, sem settar voru
fram á vorin og síðan voru þær
teknar upp á haustin. Það var því
snemma farið að hugleiða varan-
lega bryggjugerð. Var á þessum
árum hafist handa um gerða var-
anlegra hafnarmannvirkja og
Sveinbjörn Jónsson (í Ofnasmiðj-
unni) var tæknilegur ráðunautur
við bryggjusmíðina. Þótti mikill
fengur að þessum fyrsta áfanga í
gerð varanlegrar hafnar 1 Ólafsfirði
og var aðstöðumunurinn nú aug-
ljós. Framvindan úr því er síðan
öllum kunn. Ólafsfjörður býr orðið
við svipuð skilyrði og atvinnulif og
aðrir útgerðarbæir á Norðurlandi,
þótt ef til vill sé aðstaðan hér
ennþá erfiðari en víða annarsstað-
ar, vegna hafnarskilyrða. Höfnin
lokast í slæmum veðrum, en við því
er líklega fátt hægt að gjöra.
Jón vélsmiður.
Þegar minnst er frumherjanna,
þeirra er færðu fiskvinnsluna heim
í fjörðinn og þá um leið atvinnuna,
er naumast unnt að ganga framhjá
Jóni Magnússyni, vélsmið án þess
að nefna nafn hans. Jón var lands-
kunnur maður meðal sjómanna
fyrir lagni sína og smíðar. Hann
annaðist við erfiðar aðstæður nær
allt viðhald á vélbúnaði bátanna
og gat ávallt haldið vélunum gang-
andi.
Án hans hefði útgerð í Ólafsfirði
átt í meiri örðugleikum en raun
varð á og voru þó ærnir fyrir.
Þegar málin eru skoðuð í kyrrþey
og þau íhuguð vandlega, verður
það einkum og sér í lagi athyglis-
vert, að það tók í raun og veru ekki
nema tvö til þrjú ár fyrir Ólafsfirð-
inga að taka fiskverkunarmálin í
sínar hendur. Það varð eiginlega
stökkbreyting í byggðaþróun Ólafs-
fjarðar.
Breytingin varð líka auðsæ.
Atvinnulíf blómgaðist og kom í
staðinn fyrir langvinnt atvinnuleysi
og skort á öllum sviðum. Fólkið
fékk nú öruggar tekjur af sjávarafia
og fjármagnið rann ekki lengur
óstöðvandi yfir í nágrannabyggðar-
lögin. Lífsstíllinn breyttist, menn
fengu nýtt yfirbragð, ný kjör og
sjálfstraust. Hús risu af grunni.
Bæjarfélagið stækkaði og opinber
þjónusta batnaði. Ólafsfjörður er
nú óþekkjanlegur bær frá því sem
var og þar er frumherjunum fyrir
að þakka, þeim er stigu fyrstu spor-
in á þeirri leið er farin var, segja
þeir Magnús Gamalielsson, útgerð-
armaður og William Þorsteinsson
að lokum.
Að síðustu má geta þess, að
William Þorsteinsson, bátasmiður
er fæddur að Ósbrekku í Ólafsfirði
29. júní 1897 og hefur búið hér
síðan. Hann fór til sjós með föður
sínum 13 ára að aldri og hóf útgerð
með honum árið 1921. Varð síðar
kunnur bátasmiður í Ólafsfirði.
Magnús Gamalielsson, útgerðar-
maður er Fljótamaður, fæddur 7.
okt. 1899 að Hraunum í Austur-
Fljótum, en fiuttist til Ólafsfjarðar
árið 1915 og hefur búið hér síðan.
Hann hóf strax útgerð og rekur nú
myndarlegt útgerðar- og fisk-
vinnslufyrirtæki í Ólafsfirði.
Árni E. Gunnl. M.
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 55