Sjómannadagsblaðið - 01.06.1977, Blaðsíða 72

þrautrætt nú að undanförnu svo í
hverju blaði og riti hérlendis og er-
lendis, að það væri að bera í bakka-
fullan lækinn að skrifa um það
sem öllum er kunnugt og ljóst.
Það er rétt að taka fram, að með
gildi starfs sjómanns er átt við
fleira heldur en það eitt að vera og
starfa á skipsfjölum. Umhverfis sjó-
menn eru ótal mörg störf, sem sum
hver eru unnin á föstu landi en eru
allt að einu í beinu samhengi við
sjómannsstarfið sjálft.
Nágrannaþjóðir okkar geta gert
sæmilega við sjómenn sína og mætti
þó betur vera að ýmsra dómi, en
til samanburðar má geta þess, að
jafnvel þótt engin þjóð heims af-
kasti öðru eins starfi á sjó og Is-
lendingar miðað við mannfjölda, þá
ber þeirra sjómannastétt minnst úr
býtum allra annarra þjóða. Af
hverju?
Einn af mörgum hátíðisdögum
hér á landi er nefndur „Sjómanna-
dagur“. Hann er ungur að áratali,
M/B Jóakim
Hjartar, ísafirði,
með bátana á
síöunni.
II.
Um hina fjárhagslegu hlið málsins
hefur svo margt og mikið verið tal-
að og ritað — og frá mörgum hliðum
stundum og næsta kynlegum sjón-
arhornum, að því verði engin skil
gerð í stuttu máli. Það eru gefin
út um þetta skrautleg mánaðarrit
og sjálfsagt fróðieg. Frá mínu sjón-
armiði er þó sá hængur á, að ég
skil blátt áfram sumt af þessu ekki.
Eg á einatt erfitt með að skilja svo
vel sé niðurstöður vísindamanna
um fiskigöngur, hvar fiskur sé og
hafi verið og hvemig hann hegði
sér.
Um rekstur og afkomu frystihúsa,
lagmetisiðnað, svo dæmi séu tekin,
veit ég fátt, að ég ekki tali um út-
gerð skipa almennt og sérstaklega.
Mér skilst reyndar að sumt af þessu
sé svo flókið mál, að það sá óskilj-
anlegt og óútreiknanlegt jafnvel
með bestu tölvu.
frá 1938, en þrátt fyrir það er hann
sérstakur að vissu leyti.
Af hverju er Sjómannadagurinn
langsamlega almennasti hátíðisdag-
ur allrar þjóðarinnar af tyllidögum
einstakra stétta eða félagsheilda?
Orsakirnar eru einkum eða aðal-
lega tvær:
í fyrsta lagi er þjóðin þótt hægt
fari að vakna til vitundar um það
að hún á meira undir starfi sjó-
mannastéttarinnar komið heldur en
nokkurrar annarrar stéttar einnar,
og þetta er farið að skiljast þótt það
sé ekki alltaf haft hátt um það.
I annan stað — og það er næstum
furðulegt eins og nú er háttað þjóð-
málum — hefur enginn einstakur
flokkur gert verulega tilraun til
þess að tileinka sér þennan dag sem
áróðursdag fyrir flokkslegum hags-
munum. Þjóðin öll á Sjómannadag-
inn.
Því er ekki að neita að tilraunir
hafa verið gerðar í þessa veru, en
ekki komið árangur sem erfiði. Sjó-
mennirnir eiga daginn, ekki aðeins
þeir sem á sjóinn fara, heldur líka
og þeir sem við störfin vinna í landi
og alveg sérstaklega börnin og kon-
urnar.
Saga sjómannskonunnar, andleg
og veraldleg, hefur ekki verið al-
mennt skráð. Svo mikið er þó alveg
óhætt að fullyrða, að sú saga setur
meiri svip á þjóðlífið allt heldur en
flestir gera sér grein fyrir. Þeir
munu til að mynda vera æði margir
íslenskir þegnar sem sjómennskan
hefur vísað veginn, komið til
manns eins og sagt er, og ekki
alltaf haft úr miklu að moða, mikla
aðstoð né heldur mikla sálarró.
Eg nefni þetta hér aðeins af því,
að svo bar við ekki alls fyrir löngu
að þrír eyjarskeggjar, sinn úr
hverju horni heims, áttu tal saman
og kom þetta til umræðu og laus-
lega þó. En það brá svo við að sam-
talið hálfþagnaði, rétt eins og hver
einstakur væri að hugsa eitthvað
sérstakt — og svo var tekið upp
annað og léttara hjal. Kannski hafa
æskuminningar um ástúð, sem ekki
verður rætt um við aðra menn,
valdið hér nokkru um — ég veit
það ekki, nema þá lítillega um
sjálfan mig.
Einhvern veginn hafði ég það þó á
tilfinningunni í þetta skipti að líf
manns, sem háður er hafi, bundinn
af því og umvafinn, væri með nokk-
uð sérstökum hætti. Þar væri til
dæmis ekki um að ræða að ganga
til og frá vinnu þótt fáanleg væri
og heim aftur að kveldi. í tilfelli
sjómannsins væri tilveran snúin úr
mörgum og misleitum og litum þátt-
um. Þeir þættir lægju milli heima,
sem hafa verið taldir heldur and-
stæður en hitt: láðs og lagar •— og
það var og varð alltaf að vera að
skipta um heima og heimili og um-
hverfi allt. Hér er annars á ferð-
inni sálfræðilega langt mál, sem ég
vildi gera betri skil ef unnt væri
þessu sinni.
62 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ