Sjómannadagsblaðið - 01.06.1977, Blaðsíða 75
farskipa væri þjóðin þeim háð, sem
yfir þeim kosti réði, og hún hefur
stundum verið það í alltof miklum
mæli. Hvað framtíðin kann að
geyma í þessu efni er ekki gott að
segja, það er erfitt að spá í þær
eyður, en flutningar á sjó verða ís-
lendingum nauðsyn meðan þetta
land er byggt.
Það má taka það fram hér, að
margir telja flug geta komið í stað
flota og það er að vissu rétt. En þá
er á hitt að líta, að í raun og veru
eru flugmenn líka farmenn, þótt
með öðrum hætti sé en á sjó. Þarna
er fremur um efnismun að ræða
heldur en eðlismun, eins og flug-
maður komst að orði við mig. Eg
sleppi að ræða þetta frekar, enda
vart innan ramma efnisins.
V.
Einn þátt sjómennskunnar, starfs-
ins og hverja þýðingu það hefur
verður að taka hér með, en þar á
ég við landhelgisgæsluna. Það vita
allir að það verður að halda uppi
löggæslu á landi, en hve margir
hugsa um það, hversu gífurlegt átak
þarf til þess að halda uppi löggæslu
á sjó svo vel sé. Eitt sinn var sagt,
að það væri tiltölulega auðvelt að
fást við erlenda veiðiþjófa og þá
var um þriggja mílna landhelgi að
ræða. Hvað mun nú þegar og ef
landhelgin stækkar? Þeir sem þess-
um störfum sinna eru að vísu öðru-
vísi settir heldur en fiskimenn og
farmenn, en starf þeirra er allt að
einu lífsnauðsyn. Löggæslulaust ríki
á landi eða sjó getur ekki staðist.
Þótt einkennilegt sé, þá virðast kon-
ur vita þetta jafnvel betur mönn-
um sínum, enda hafa þær nýverið
haft sig nokkuð í frammi í þessu
efni, boðið mönnum sem varla vita
hvað sjór er nema að nafni, að velt-
ast í misjöfnum veðrum við ákveðin
störf hér við strendur landsins.
Þetta var og er að sjálfsögðu vel-
komið og ekki aðeins það, mér
finnst konurnar hafa gengið þarna
fullskammt.
Það ætti sem sé að vera þegn-
skylda fyrir hvert einasta ungmenni
að kynnast sjómannslífi í einhverri
mynd. Það getur aldrei neinn haft
nema gott af því að kynnast sjó-
mennsku og sjómannslífi, þótt ekki
þurfi þar að vera um ævistarf að
ræða. Að auki mundu slíkir menn
jafnvel skilja þá betur hvar skórinn
kreppir, og hverjum ber að launa
og á hverju íslenska þjóðin lifir í
raun og veru, þótt hér með sé ekki
verið að hallmæla neinu sérstöku
né heldur draga gildi þess í efa —
svo langt sem það nær. Það er að-
eins verið að benda á gildi hafsins
í kringum landið og líf og starf
þeirra manna, sem vinna á þeim
vettvangi og óska þess að sú þjóð,
sem lifir af starfi hins tiltölulega
litla hluta þjóðarinnar, sem starfið
stundar, skilji það og meti eins og
vert væri og vera ber.
VI.
Ég hefi hér að framan aðeins
drepið á fátt eitt af því, sem mestu
skiptir um starf sjómannsins fyrir
þjóðlífið, og þó sleppt öðru, sem
verulegu skiptir, en það er hin upp-
eldislega og sálræna hlið málsins.
Nú er það svo, að hver sá sem
stundar sjó, jafnvel þótt óbeint sé,
og á ég þar við konur og landverka-
fólk, þekkir sína hnúta best. Það er
ógerlegt nema í löngu máli að gera
hverjum einstökum þætti skil og
verður meira að segja að sleppa
ýmsu, t. d. fiskirækt og markaðs-
möguleikum og ýmsu slíku löngu
og flóknu. Þeir sem vilja og hafa
getu til, mega hugleiða öll þessi mál
í góðu tómi, og það hlýtur að verða
hverjum manni Ijóst, að án starfs
sjómannsins beint og óbeint getur
íslenska þjóðin ekki lifað.
Fyrir tvö þúsund árum var uppi
hershöfðingi og heldur lítill sjómað-
ur, sem lét sér þau orð um munn
fara að það væri nauðsynlegt að
sigla en ekki að lifa. Ef þessi maður
hefði verið eins í sveit settur og
Islendingar, þá hefði hann líklega
orðað þetta nokkuð öðruvísi, t. d.:
Það verður að sigla ef það á að
lifa. Sé starf sjómannsins svona
mikils virði fyrir eina þjóð að hún
geti ekki lifað án þess, þá vaknar
óneitanlega spurning um bað með
hverju hún hafi verðlaunað starfið.
Svarið er einfalt og næstum óhugn-
anlegt: Það er ekki nóg með
að íslenskir sjómenn hafi engin
verðlaun hlotið, heldur hefur næst-
um verið horft blóðugum augum
eftir hverri beirri kjarabót, sem þeir
hafa nælt sér í og oft með erfiðis-
munum. Skiljanlega eru félagslegar
ástæður fyrir þessu engu síður en
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 65