Sjómannadagsblaðið - 01.06.1990, Blaðsíða 4

2
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Sjómannadagsblaðið
kemur út á Sjómannadaginn ár hvert
og er sent í pósti til áskrifenda.
Áskrift í síma (91)-38465.
Verð kr. 450,00,-
ÚTGEFANDI:
Sjómannadagsráð
Hrafnistu DAS Laugarási,
104 Reykjavík.
RITSTJÓRAR:
Garðar Þorsteinsson ábm.
Ásgeir Jakobsson.
RITNEFND:
Ólafur K. Björnsson,
Hörður Þór Hallsson,
Guðmundur Ólafsson.
SETNING/PRENTVINNSLA:
G. Ben. prentstofa hf.
Sendum öllum
íslenskum sjómönnum
og fiksvinnslufólki um
land allt okkar.
Bestu kveöjur
Sölumiðstöð
hraðfrystihúsanna
LIFS NAUÐSYN - EKKERT
MINNA
Þegar gamla verðlagskerfið sprakk eftir 1982, og við blasti, sem löngu var
þó vitað, að frystivinnslan var ekki samkeppnisfær við erlenda markaði,
þá hefðu stjórnvöld átt að snúa sér að því af fullum krafti að hjálpa frysti-
vinnslunni til að endurhæfa sig til arðbærari vinnslu, en í stað þess var gífurlegu
fjármagni varið til að treysta þá hengingaról, sem vinnslan var með um hálsinn,
með því að lengja lánabyrði. Með þeim vöxtum, sem um var að ræða, gátu skuldug
fyrirtæki ekki rétt úr kútnum með framlengingu lána. Þá kom og meira til álita en
raun varð á, hvar þyrfti að stokka upp.
Fiskveiðiþjóð þarf fiskvinnslu í landi sínu, og hana öfluga. Það er lífshags-
munamál fyrir þjóðina að fiskvinnslan í landinu verði arðbær. En það kemst ekki í
lag á okkar frystivinnslu nema sjómenn setji hnefann í borðið og heimti íslenzka
fiskvinnslu, sem geti greitt markaðsverð fyrir fisk og gott kaup í vinnslunni.
Nú eru allar aðstæður hagstæðar breytingum til fullvinnslu fisks á neytenda-
borð, en á því vinnslustigi fæst ágóðinn, en aldrei á gamla beinhreinsunarstiginu.
Ef sjómenn þrýsta ekki á vinnslukerfið með kröfur sínar um markaðsverð á
fiski, helzt sleifarlagið.
Það er ekki fjandskapur við fiskvinnslufólk að krefjast arðbærari vinnslu. Þvert
á móti, þá heldur geta fyrirtækin greitt hærra kaup, en það hefur verið eins um það
og fiskverðið að fiskvinnslufólk er á lágmarkskaupi. Það á ekki að vernda fisk-
vinnsluna til að hjakka í gömlu fari með lág laun og lágt fiskverð.
Sjómannastétt sú, sem alin var upp í Kreppunni, og lifað hafði undir þeim
viðjum og höftum, sem menn töldu sér trú um að nauðsynleg væru, og mundu
frystivinnsluna sem bjargvætt á hallærismarkaðstíma og þorskastríðum, tóku ekki
í mál að hrófla við kerfinu. Svo varð frystivinnslan dragbítur á fiskveiðarnar.
Þegar Guðmundur Jörundsson flutti 1960 erindi, þar sem hann benti á þá
staðreynd að markaðsverð í Englandi væri kr. 7,- að meðaltali á þeim fisktegund-
um, sem við veiddum mest af, en kr. 2.32 hér heima, þá hrukku sárafáir við. Þegar
ég fór að kynna mér þessi mál 10 árum síðar, var ástandið hið sama, verðlagsráð
skaffaði fiskvinnslunni fiskinn á þriðjungi eða þegar bezt lét helmingi markað-
sverðs.
Það var að berja höfðinu við stein að halda því fram að frystivinnsla okkar væri
óhagkvæm, og sú verðmætisaukning, sem menn héldu vera, byggðist á því að
kaupa fiskinn á hálfvirði eða minna. Þannig „tvöfaldaðist" verðmætið í vinnslunni
ár eftir ár var flutt með andagt í útvarpi og feitletrað í blöðum: „Frystiiðnaðurinn
hefur aukið útflutningsverðmæti fisks um 100%, (stundum 120%).
Meðan almenningur trúði þessu og reyndar sjómannastéttin þýddi ekkert nöld-
ur úr einum og einum manni.
Það þurfti nýja kynslóð sjómanna til að sjá í gegnum blekkingarvefinn og rjúfa
kerfið.
En Adam var ekki lengi í Paradís. Það tók stjórnvöld ekki nema tvö ár eða svo
að finna ráð til að koma á nýjum viðjum.
Og það var, að í stað verðákvörðunar stjórnvalda, skyldu menn sektaðir með
aflaskerðingu fyrir að selja á beztu markaðina. Það er allt útlit fyrir, að sú
sjómannastétt, sem sprengdi verðlagskerfi stjórnvalda, ætli að sætta sig við þetta
nýja kerfi, og þá verður gangurinn sá, eins og undir öllum kerfum, að kerfið
verður sífellt flóknara, og viðjarnar þrauthugaðir og barátta manna tekur að
beinast að því að komast framhjá kerfinu, en ekki að losa sig við það. Menn
venjast nefnilega viðjum, og fara að hoppa í haftinu, í stað þess að slíta það.
Menn hafa sætt sig við aflakvóta Hafrannsóknar og útdeilingarkvóta L.Í.Ú. og
sjávarútvegsráðherra, og menn sætta sig við hömlur á útflutningi fisks.
Og allt verður þetta langlíft, það verður ekki fyrr en með nýrri kynslóð að ráðist
verði gegn þessum kerfum. Sú kynslóð sem kom þeim á, rýfur þau ekki, heldur
festist í kerfinu.
Það er minn spádómur.
Ásgeir Jakobsson.