Eimreiðin - 01.06.1922, Blaðsíða 46

174
LJÓSMYNDIR
eimreiðin
Linsunum er þó best að skifta í flokka eftir öðru en IjósstYrkleikanum,
þó að hann komi þar einnig til greina. Það eru ákveðnir eiginleikar,
sem ekki verður hjá sneitt, sem þar ráða skiftingunni.
1. Ódýrastar eru þær linsur, sem kalla mætti óskírar linsur. Þær eru
einfaldar að sjá og lokan venjulega fyrir framan þær. Með þeim má fá all-
góðar myndir ef allar aðstæður eru hentugar, en þó hafa þær ýmsa ókosti.
Einn ókosturinn er sá, að þær draga ekki myndina rétt á piötuna, einkum
jaðra hennar, heldur verða beinar línur bognar. Ef Ijósopið á lásnum er
fyrir aftan Iinsuna bogna línurnar inn, en ef það er fyrir framan bogna
þær út um miðjuna. Þó er þetta ekki svo mjög bagalegt, t. d. þegar um
landslög er að ræða, þar sem lítið eða ekkert er af beinum línum. Verri
er annar ókostur þeirra, en hann er sá, að myndin, sem þær draga er
ekki öll í sama fleti, heldur íbjúg, eins og undirskál, og því verður ekki
myndin öll skörp á plötunni. Ef Iinsan er t. d. stilt þannig, að miðdep-
illinn er skarpur, þá verður myndin því óskarpari, sem nær dregur jöðr-
unum. Þegar sllk linsa er föst (t. d. á kassavélum) er hún því still þannig,
að myndin er skýrust miðja vegu frá miðdepli að jaðri, því að við það
dreifist óskýrleikinn jafnast. Ur þessu má bæta nokkuð með því að hafa
Ijósopið sem minst, og yfirleitt er ekki lagt upp að hafa það öllu stærra
en sem nemur f 16, en við það verða þessar linsur of ljósveikar. Vmsa
fleiri ókosti þeirra mæfti nefna, en plássið leyfir það ekki.
2. Annan flokkinn mætti kalla skírar linsur, og þær eru líka stundum
kallaðar réttlínis linsur, af þvi að þær bæta úr þeim galla, að beinar
línur verði bognar á myndinni. Er það gert með því að hafa tvær linsur,
aðra fyrir framan en hina fyrir aflan ljósopið, og leiðrétta þær þá hvor
aðra. Auk þess má með þessum linsum leiðrétta ýmislegt fleira, sem
kemur í veg fyrir, að einfaldar linsur geti haft stærra ljósop en f 16, svo
að þær má nota með sæmilegum árangri með ljósstyrkleika f8, eða jafn-
vel meira. En þær losna ekki við íbjúga myndarflötinn, og það setur
þeim þau takmörk, að þær geta ekki gefið skýrar myndir með stóru
ljósopi, nema á litlum fleti.
3. Þá eru loks í þriðja flokknum þær linsur, sem kallaðar eru á útl.
málum anastigmat, en kalla mæiti á íslensku alskírar, því að með þeiw
hafa verið yfirstignir flestir ókostir hinna, og sýnast litlar takmarkanir
fyrir þeim, þó að vísu sé ekki hægt að yfirvinna alla ókosti samtímis-
Þessar linsur eru tiltölulega ný upp fundnar, en þær ættu allir að reyna
að fá sér, sem efni hafa á því og langar til þess að fá skýrar og góðar
myndir. En þær eru all dýrar, því að bæði glerið sjálft í þeim, og einnig