Eimreiðin - 01.12.1922, Síða 67

EIMREIÐIN
SÆMUNDUR FRÓÐl
323
þennan dag einhverjar ýktar og afbakaðar leifar af lýsingu
Sæmundar á húsakynnum og heimilisbrag í skólanum, þar
sem hann stundaði nám sitt. Lýsingarnar á Svartaskóla eru í
raun og veru ekki svo afar fjarri sanni. Þetta gluggalausa og
skuggalega neðanjarðarhýsi getur vel verið krypta eða jarðhús
einhverrar dómkirkjunnar, eða skuggalegur hvelfingasalur í
einhverju rammbygðu klaustri. Má geta nærri, að lýsingar
Sæmundar á skólaverunni í slíkum húsakynnum, þar sem hinir
svartklæddu og alvarlegu munkar gengu út og inn, svo og
lýsingar hans á ýmsu, sem hann hafði séð af þessu tæi, hafa
verið ærið vel fallnar til þess að hleypa skriði á ímyndunarafl
°9 hugmyndaflug manna.
Um sjálft námið er það að segja, að það var alt miðað við
9uðfræði og prestskap. Hvernig sem því var að öðru leyti
hagað, hvort sem menn t. d. lögðu í upphafi stund á heim-
speki sérstaklega eða læknisfræði eða lögvísi, þá var guðfræðin
ævinlega síðasta og æðsta takmarkið. Undirbúningsnámið var
fólgið í því, sem kallað var »hinar 7 frjálsu listir« eða á lat-
lr|u »septem artes liberales«, því að ekki var hætta á að það
Væri nefnt á annari tungu en latínu. (Leifar af þessum »art-
>um« sjáum vér enn, þar sem mentaskólanemandi er nefndur
s*ud. art. eða studiosus artium). Þessum 7 frjálsu listum var
skift í tvo flokka, sem kallaðir voru þrívegur og fjórvegur
('fivium og quatrivium). Þrívegurinn var málfræðilegur og
uámsgreinir: málfræði, mælskulist og rökfræði. Þar sat latínan
efs* á bekk og var lögð ríkasta áhersla á það, að menn yrðu
Se*n allra færastir í henni. 011 vísindi voru þá skráð á latínu
°9 lærðir menn töluðu hana. í fljótu bragði getur þetta virst
'alsvert óhagræði, en var í raun réttri afar notasælt, því að
nieð latínunni einni höfðu nienn þá lykilinn að öllum vísindum
°9 öllum vísindamönnum, hvar sem vera vildi. Mætti gott
fæita ef svo væri nú, þegar hver baukar í sínu horni, og
t’611'. sem yfir margt ætla að grípa verða að nenia fjölda
<Un9umála, en eru þó flestir jafnan að mestu bundnir við eitt
eðn tvö Iönd vegna tungunnar. Þá var og latínan óumflýjanleg
Ve9na messuembættisins, sem varð að fara fram á því máli og
Var ógilt ella. — Fjórvegurinn greip yfir þessar fjórar náms-
9re*nir: Stjörnufræði, tölvísi, rúmmálsfræði og söngfræði. Alt