Eimreiðin


Eimreiðin - 01.07.1924, Síða 68

Eimreiðin - 01.07.1924, Síða 68
260 GREINING MANNKYNSINS eimREIÐ,n álykta, að heilaköngullinn eigi heima meðal þeirra tækja, er stjórna vexti líkamans. Vér komum nú að skaldkirtlinum, sem frá mannfræðileSu sjónarmiði verður að telja merkilegastan allra líffæra eða kirtla innsalsind (internal secretion). í sambandi við skjaldkirtilinn, sem liggur framan á hálsinum, þar sem honum hættir til a^ verða stór og svo að á beri á konum, verð eg nú líka a^ beina athyglinni að almennu atriði, sem eg hljóp yfir er eð talaði um heiladingulinn og nýrnahetturnar. Hver þessar3 kirtla selur inn í blóðið, sem um þá streymir, tvenns konar efn* um; annars vegar efnum, er stilla þá parta líkamans, er ekki lúta stjórn viljans, til þess starfs, er þeir eiga að inna þeSar líkaminn er í hvíld og þegar hann drýgir erfiði; hins vegar efm» sem prófessor Gley hefur kallað lagvirk (morphogenetic) og hafa eigi beiri, heldur óbein áhrif; þau stjórna þróun og samstilla vðxt ýmissa parta líkamans. Um beint starf skjaldkirtilsins þá bendir sú þekking, er vér nú höfum, í þá átt, að hann myndi efni, sein á hringrás sinni um líkamann stjórni hraða efnabrigðanna í vefun' hans. Þegar vér reynum á vöðvana, eða þegar líkamir vorif eru undirorpnir kulda, eða þegar vér tökum næman sjúkdóm, þá er skjaldkirtillinn kvaddur til hjálpar við að flytja vefununi alt það eldsneyti, sem tiltækt er. Ef vér lítum að eins á hma beinu verkan hans, þá er það augljóst, að hann á sinn þátt i úrvali og viðhaldi mannkynkvíslanna. En ef vér lítum á hinar óbeinu eða lagvirku verkanir hans á vöxtinn, verður það enn augljósara, hve mikils hann má sín, þar sem hann á þátt í ÞVI að skapa einkenni kynflokkanna. I þeim héruðum, þar sem æxlismyndun í skjaldkirtlinum (goitre) er tíð, hefur það lenS1 verið kunnugt, að börn, sem þannig sýkjast, verða dvergvaxnm fábjánar með mjög einkennilegt útlit andlits og líkama. Sjúk' dómur í skjaldkirtlinum setur kyrking í líkamsvöxtinn breytir honum svo, að sjúklingana mætti vel telja sérstaka manntegund. Ef skjaldkirtillinn sýkist eða hrörnar eftir að Hk' aminn er fullþroska, hefur það í för með sér sjúklegar breyt' ingar á líkamsástandinu, er Sir William Gull tók fyrst eft,r 1873 og kallast spiklopi (myxoedema). »í þessu ástandi«, seS,r Sir Malcolm Morris (Drit. Med. Journ. I, p. 1038, 1913) ,er hörundið kalt og þurt, svitnar sjaldan eða aldrei, og Selur
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148

x

Eimreiðin

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.