Eimreiðin - 01.07.1932, Side 162

394
UM MATARÆÐI VORT
EIMREIÐIN
Tristan-eyjarskeggjar hafa gert, og ætum í þess stað mikið af
jarðeplum (sem að sjálfsögðu ættu að vera innlend eingöngu).
því vissulega eru jarðepli einhver hollasti matur, sem völ er á.
Skyrbjúgur, beinkröm, blóðleysi og aðrar svonefndar hungur-
sóttir komu þráfalt í hallærunum fyrrum og veikluðu fólk og
drápu. En þessar sóttir og þvílíkar komu oft fyrir þó ekki
væri hallæri og þó fólk hefði í orði kveðnu nóg að borða.
Það kom til af því, að fólkið vantaði nýmeti, þ. e. nýmjólk,
nýtt kjöt, nýjan fisk, grænmeti o. fl. matartegundir, sem nóg
er í af fjörefnum eða vitamínum. Það var til nóg af gömlum
geymdum mat, en í hann vantaði fjörefni eða þau voru farin
að dofna við geymsluna. Og stundum voru fjörefnin til. en
við suðu spilfust þau eða eyddust.
Suða, herðing, reyking, söltun og súrsun matar hefur í fÖr
með sér spillingu eða jafnvel gereyðingu fjörefnanna. Margt
bendir á, að í harðfiski kunni fjörefnin að haldast lengi, en
yfirleitt eru rannsóknir enn ófullnægjandi um þol fjörefnanna
gagnvart bæði suðu og hinum ýmsu geymsluaðferðum. Það
má t. d. vel vera og sennilegt teljast, samkvæmt reynslu hér
á landi, að í súr haldist fjörefnin furðu lengi. Alt þetta þarf
sérstakrar rannsóknar við, og væri gott efni fyrir ungan lækni
að taka málið fyrir frá íslenzku sjónarmiði, fornu og nýin>
svo við vitum fyrir víst, hve fjörefnaríkir eða snauðir vorir
gömlu réttir eru.
/
Það má nú enginn halda, að fjörefnasnauður matur se
einskis virði. Svo er ekki. En fjörefni þarf líkaminn þá að fá
úr annari fæðu, eins og t. d. úr mjólk, smjöri, grænmeti eða
þorskalýsi. Einhæfur matur er ætíð varasamur til lengdar, þvl
þá gætir mjög tekjuhalla bætiefnanna, ef maturinn spillist.
Menningin hefur ætíð heimtað vaxandi tilbreytni í mat og
matreiðslu. Það má því kallast menningarbragur að því h)a
oss Islendingum, að við höfum á seinni árum meira og meira
sókst eftir fleiri og fjölbreyttari matarréttum. Þetta er sjálf'
sagt náttúruþörf hins þroskaða heila og taugakerfis. Satt er
það, að vel má bjargast langa tímana við fáa og fábreytta
rétti matar, en venjulega veiklar það líkama og sál til lengdar.
Margir og margskonar réttir og lostætir eiga að öllum líkind-