Eimreiðin - 01.04.1936, Page 30

134
NÝJUSTU BÓKMENTIR NORÐURLANDA
eimbbiðiN
Ameriku. Móðir hans var norsk, en faðir hans (lanskur verkainaðui.
og ólst liann upp i smábæ einum í Danmörku. Hann var orðim'
þektur rithöfundur í föðurlandi sinu, áður en hann tók sig UPI’’
lluttist alfarinn til Noregs og tók að rita á norsku. Fyrsta bók han-s
á pví máli var: En sjömand gaar iland, mikið og gott listaverk, sen'
Ivsti iafnt frábærri sem sérstæðri skáldgálu. Fékk hún ágæta donia-
og varð Sandemose þegar frægur í móðurlandi sinu. Næst a e' ^
kom aukin og bætt útgáfa af Klabaulermanden, sem áður liafði vei
gefin út á dönsku. Þá koin En flyktning krgsser sitl spor, sem er en’
hver hin sérkennilegasta bók, sem úl liefur komið á Norðurlöndu'Jj
á síðari árum. í þessari bók segir Sandemose æfisögu sina, þ° 11 ‘
innan hátt en tíðkast heíur i sjálfsæfisögum alment. Lif hans
s byrj»r
efnai'*
í smábænum, sem hann nefnir Jante, en þorp þetta er sáninei ^
allra litilla bæja og borga, sem sögur fara af: Vagga a^,J((
meðalmensku, kjaftæðis og kvikindisháttar, lygi, liræsni, heinisku < n
niður
öfundar; menn reyna eftir mætli að niða liver annan
sem minni máttar er, og umfrani alt má enginn '
»pú skali
kúga
þann, sem minni máttar er,
öðrum fremri. Pað er dauðasyndin, sem aldrei fyrirgefst. - (
bara ekki lialda, að þú sérl eitthvað« er kenningin, seni tyis ?
fremst er lamin inn i krakkana, enda er gengið svo rækilega ^
þeim fleslum, að þau verða annaðlivort andlega volaðir auiiiiUnF^
eða glæþamenn, — þau sem ekki er hægt að kúga til fulls! ^
unum er kendur skriðdýrshátturinn fvrst og fremst, kent að l*1*1 ^
ast, kent að vega aftan að, því kláinhögg eru jafnan bardaga*' ^
lítilla sálna i litluni bæjum. Pau læra takmarkalausa auðmy
lilýðni við liöfðingja og miskunnarleysi við lítilmagnann. I-11
menskan er þeim barin svo i blóð og merg, að þau bera þess a u).
bætur siðan; úr þessu þorpi slepinir enginn án þess að vera 1,11
fyrir lífið. Siðir þorpsins eru ruddaskapur i allri framkoniu, 1 ((j
legt fas og orðbragð, yfirskin guðhræðslunnar, klám og hakuUy^
o. s. frv. - Jante er lýst af svo mikilli snild, af svo eindreó^^
viðbjóði og liatri, ásamt skerandi háði, að það stendur lesam ■'
fyrir hugskotssjónum eftir það, ljóslifandi og ógleymanlegt- S|,u ,rj
er sú, að þessi bók muni lengi lifa og verða lesin, þegar alhu ^
þeirra bóka, sem komið liafa út á síðustu árum, er gleynu ^ ^
týndur. — Kg vil eindregið ráða til, að luin verði þýdd og gl
á íslenzku; hún er vel þess virði. —
Ronald Fangcn er talinn meðal »ungra« höfunda norskia
hefur gefið út margar bækur, þar á meðal leikrit. En ska,»-^"(j_
hans eru veigameiri en leikritin, þó ekki sc hægt að kalla sfur
skap lians fruinlegan né sérkennilegan. Kn hann hefur góðm °j.ei
og ræður yfir inikilli tækni. Bezta saga hans er Manden sol,t'í.,z|{ri
rettferdigheten, en efni þeirrar sðgu er lekið úr gamalh P>(.|(jj
sögu eftir Kleist, »Micliael Kohlhaas«, og rýrir það alhni ’i ”
verksins, sem annars er að mörgu leyti lofsamlegt. Eogt
laii'1
öííUl'
g'1'
ungc